Muments
Eveniments da l’onn
L’onn passà è stà caracterisà da blers eveniments spezials. Ina retrospectiva.
Schaner
Schaner
Ina nova via a l’internaziunalisaziun: l’International Office da la SAP dal Grischun
Cun stabilir l’International Office (IO) durant l’onn da rapport, ha la SAP dal Grischun fatg in pass impurtant vers l’internaziunalisaziun. Sco part dal post da stab per linguas chantunalas coordinescha l’IO partenadis cun instituziuns da furmaziun en Svizra ed en l’entir mund, promova la mobilitad e porscha in sustegn cumplessiv per studentas e students sco era per collavuraturas e collavuraturs – tant per incomings sco era per outgoings.
Studentas e students pon per exempel absolver il quart semester da lur studi da bachelor en ina scola auta partenaria en Svizra u a l’exteriur. Da l’autra vart beneventa era la SAP dal Grischun studentas ospitantas e students ospitants. Las collavuraturas ed ils collavuraturs da la scola auta profiteschan medemamain dals programs internaziunals da mobilitad per instruir en scolas autas partenarias, per sa scolar vinavant u per gudagnar novas perspectivas.
La mobilitad vegn finanziada da Movetia, l’agentura naziunala per il barat e la mobilitad, en spezial cun ils programs SEMP (Swiss-European Mobility Programme) e NALE (barat naziunal da persunas d’instrucziun). L’International Office è la punt tranter la SAP dal Grischun e Movetia.
Quest pass impurtant suttastritga l’engaschament da la SAP dal Grischun da promover il barat internaziunal e d’avrir novs orizonts per studentas e students e per il persunal – in pass impurtant per il futur.
Ina nova via a l’internaziunalisaziun: l’International Office da la SAP dal Grischun
Cun stabilir l’International Office (IO) durant l’onn da rapport, ha la SAP dal Grischun fatg in pass impurtant vers l’internaziunalisaziun. Sco part dal post da stab per linguas chantunalas coordinescha l’IO partenadis cun instituziuns da furmaziun en Svizra ed en l’entir mund, promova la mobilitad e porscha in sustegn cumplessiv per studentas e students sco era per collavuraturas e collavuraturs – tant per incomings sco era per outgoings.
Studentas e students pon per exempel absolver il quart semester da lur studi da bachelor en ina scola auta partenaria en Svizra u a l’exteriur. Da l’autra vart beneventa era la SAP dal Grischun studentas ospitantas e students ospitants. Las collavuraturas ed ils collavuraturs da la scola auta profiteschan medemamain dals programs internaziunals da mobilitad per instruir en scolas autas partenarias, per sa scolar vinavant u per gudagnar novas perspectivas.
La mobilitad vegn finanziada da Movetia, l’agentura naziunala per il barat e la mobilitad, en spezial cun ils programs SEMP (Swiss-European Mobility Programme) e NALE (barat naziunal da persunas d’instrucziun). L’International Office è la punt tranter la SAP dal Grischun e Movetia.
Quest pass impurtant suttastritga l’engaschament da la SAP dal Grischun da promover il barat internaziunal e d’avrir novs orizonts per studentas e students e per il persunal – in pass impurtant per il futur.
Exposiziun ambulanta «Nus ed ils auters. Dal pregiudizi al rassissem»
Il schaner 2024 è l’exposiziun stada osp al campus da la SAP dal Grischun. Ella è vegnida concepida dal «Musée de l’Homme» da Paris ed è vegnida adattada a las cundiziuns svizras da la «Fachstelle für die Integration der MigrantInnen und für Rassismusprävention» (Post spezialisà per l’integraziun da las migrantas e dals migrants e per la prevenziun dal rassissem). L’exposiziun sa fatschenta cun ils temas pregiudizis e rassissem or da differentas perspectivas scientificas ed ha envidà ad ina reflexiun persunala.
La SAP dal Grischun è stada participada cun sviluppar material accumpagnant pedagogic ed ha sustegnì uschia a la realisaziun didactica en il rom dal project migrationsgeschichte.ch. En collavuraziun cun il Post spezialisà per l’integraziun dal Grischun èn ils cuntegns vegnids translatads en talian ed en rumantsch per adattar l’exposiziun a la diversitad linguistica dal chantun.
Cun in program d’accumpagnament concepì spezialmain per las scolas, ha l’exposiziun dà la pussaivladad a persunas d’instrucziun e scolaras e scolars d’approfundar il tema.
Exposiziun ambulanta «Nus ed ils auters. Dal pregiudizi al rassissem»
Il schaner 2024 è l’exposiziun stada osp al campus da la SAP dal Grischun. Ella è vegnida concepida dal «Musée de l’Homme» da Paris ed è vegnida adattada a las cundiziuns svizras da la «Fachstelle für die Integration der MigrantInnen und für Rassismusprävention» (Post spezialisà per l’integraziun da las migrantas e dals migrants e per la prevenziun dal rassissem). L’exposiziun sa fatschenta cun ils temas pregiudizis e rassissem or da differentas perspectivas scientificas ed ha envidà ad ina reflexiun persunala.
La SAP dal Grischun è stada participada cun sviluppar material accumpagnant pedagogic ed ha sustegnì uschia a la realisaziun didactica en il rom dal project migrationsgeschichte.ch. En collavuraziun cun il Post spezialisà per l’integraziun dal Grischun èn ils cuntegns vegnids translatads en talian ed en rumantsch per adattar l’exposiziun a la diversitad linguistica dal chantun.
Cun in program d’accumpagnament concepì spezialmain per las scolas, ha l’exposiziun dà la pussaivladad a persunas d’instrucziun e scolaras e scolars d’approfundar il tema.
Favrer
Favrer
Novs locals d’instrucziun en il center da Cuira
Gist a temp per il cumenzament dal semester da primavaira han ins pudì retrair las novas localitads en la Storchengasse a Cuira. La SAP dal Grischun reagescha uschia sin il dumber creschent da studentas e students e sin il basegn d’ulteriuras localitads d’instrucziun. Ils dus plauns ch’èn da chattar amez la citad da Cuira porschan var 400 meters quadrats spazi per prelecziuns e seminaris. La concepziun sapientivamain averta da las localitads, en cumbinaziun cun in setting mobil e flexibel, promova activamain furmas innovativas d’instruir e d’emprender. Las localitads sa chattan directamain sper l’UBS ed en la vischinanza da la staziun. Las studentas ed ils students pon uschia cuntanscher cumadaivlamain il lieu cun bus, tren u cun velo.
Novs locals d’instrucziun en il center da Cuira
Gist a temp per il cumenzament dal semester da primavaira han ins pudì retrair las novas localitads en la Storchengasse a Cuira. La SAP dal Grischun reagescha uschia sin il dumber creschent da studentas e students e sin il basegn d’ulteriuras localitads d’instrucziun. Ils dus plauns ch’èn da chattar amez la citad da Cuira porschan var 400 meters quadrats spazi per prelecziuns e seminaris. La concepziun sapientivamain averta da las localitads, en cumbinaziun cun in setting mobil e flexibel, promova activamain furmas innovativas d’instruir e d’emprender. Las localitads sa chattan directamain sper l’UBS ed en la vischinanza da la staziun. Las studentas ed ils students pon uschia cuntanscher cumadaivlamain il lieu cun bus, tren u cun velo.
Accumpagnar las scolas en l’avegnir
La midada sociala – che vegn per part resentida sco rasanta ed incalculabla – sa fa era valair tar bleras persunas d’instrucziun entras in squitsch pli grond da midadas. In dumber creschent da scolas tschertga perquai per sias sfidas respostas che van pli lunsch ch’ils models usitads che han funcziunà pli baud, ma che na pon actualmain betg dar respostas cuntentaivlas a las cundiziuns midadas. Bleras scolas nizzegian quai sco schanza da svilup. I dat adina dapli dumondas per in accumpagnament professiunal, tant dumondas davart la concepziun da process sco era dumondas or da vista pedagogica e didactica. Il prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch sustegna ils purtaders da scolas, direcziuns da la scola e lur teams da maniera individuala e contextuala en lur svilup da la scola. Actualmain dastga la SAP dal Grischun accumpagnar sis scolas cun divers projects e cun in’intensitad differenta. Per la gronda part stat il svilup dal stgalim superiur en il center, uschia per exempel en la vischnanca da Malans. L’orientaziun al concept dals scenaris d’emprender metta l’accent sin la cunresponsabladad da las scolaras e dals scolars per lur process d’emprender e sin in meglier accumpagnament tras in coaching cun la finamira da preparar meglier ils giuvenils sin las pretensiuns midadas dal mund (professiunal). Questa orientaziun pretenda da las persunas d’instrucziun da reflectar blers aspects da lur agir professiunal. La SAP dal Grischun dastga accumpagnar la scola da Malans en quest process a lunga vista sin ils stgalims dals purtaders da scola, da la direcziun da la scola, dal team directiv e dal team. Uschia dattan la scola populara e la scola auta ensemen furma a la midada.
Accumpagnar las scolas en l’avegnir
La midada sociala – che vegn per part resentida sco rasanta ed incalculabla – sa fa era valair tar bleras persunas d’instrucziun entras in squitsch pli grond da midadas. In dumber creschent da scolas tschertga perquai per sias sfidas respostas che van pli lunsch ch’ils models usitads che han funcziunà pli baud, ma che na pon actualmain betg dar respostas cuntentaivlas a las cundiziuns midadas. Bleras scolas nizzegian quai sco schanza da svilup. I dat adina dapli dumondas per in accumpagnament professiunal, tant dumondas davart la concepziun da process sco era dumondas or da vista pedagogica e didactica. Il prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch sustegna ils purtaders da scolas, direcziuns da la scola e lur teams da maniera individuala e contextuala en lur svilup da la scola. Actualmain dastga la SAP dal Grischun accumpagnar sis scolas cun divers projects e cun in’intensitad differenta. Per la gronda part stat il svilup dal stgalim superiur en il center, uschia per exempel en la vischnanca da Malans. L’orientaziun al concept dals scenaris d’emprender metta l’accent sin la cunresponsabladad da las scolaras e dals scolars per lur process d’emprender e sin in meglier accumpagnament tras in coaching cun la finamira da preparar meglier ils giuvenils sin las pretensiuns midadas dal mund (professiunal). Questa orientaziun pretenda da las persunas d’instrucziun da reflectar blers aspects da lur agir professiunal. La SAP dal Grischun dastga accumpagnar la scola da Malans en quest process a lunga vista sin ils stgalims dals purtaders da scola, da la direcziun da la scola, dal team directiv e dal team. Uschia dattan la scola populara e la scola auta ensemen furma a la midada.
Vernissascha dal cudesch Collana 11
Ils 14 da favrer è vegnì preschentà l’11avel tom da la retscha da publicaziuns Collana cun il titel «Kindheit und Schulzeit in zwei Alpenregionen – Aufwachsen und Lernen in Südtirol und Graubünden zwischen 1920 und 1970». Las duas manadras dal project, prof. dr. Annemarie Augschöll Blasbichler da la Libra Universitad da Bulsaun e dr. Ursina Kerle da la SAP dal Grischun, han preschentà il project e dà invistas captivantas en il context istoric da la scola dal Tirol dal Sid e dal Grischun durant quest temp. Prof. dr. Albert Düggeli, manader dal prorectorat perscrutaziun e svilup, ha moderà la vernissascha dal cudesch.
La Collana 11 dat invista co ch’uffants tranter ils onns 1920 e 1970 èn creschids si ed ids a scola en vitgs e vals allontanads dal Grischun e dal Tirol dal Sid. Ils purtrets biografics cun focus sin la furmaziun èn vegnids elavurads durant l’onn da studi 2021/22 da var 120 studentas e students da la SAP dal Grischun e da var 240 studentas e students da la Libra Universitad da Bulsaun en il rom dal project «Kindheit und Schulzeit in zwei Alpenregionen» (Uffanza e temp da scola en duas regiuns alpinas).
Grazia a la stretga colliaziun tranter la perscrutaziun e l’instrucziun en quest project han las studentas ed ils students sco era las perscrutadras ed ils perscrutaders pudì profitar in da l’auter e contribuir communablamain a realisar questa ovra unica.
Vernissascha dal cudesch Collana 11
Ils 14 da favrer è vegnì preschentà l’11avel tom da la retscha da publicaziuns Collana cun il titel «Kindheit und Schulzeit in zwei Alpenregionen – Aufwachsen und Lernen in Südtirol und Graubünden zwischen 1920 und 1970». Las duas manadras dal project, prof. dr. Annemarie Augschöll Blasbichler da la Libra Universitad da Bulsaun e dr. Ursina Kerle da la SAP dal Grischun, han preschentà il project e dà invistas captivantas en il context istoric da la scola dal Tirol dal Sid e dal Grischun durant quest temp. Prof. dr. Albert Düggeli, manader dal prorectorat perscrutaziun e svilup, ha moderà la vernissascha dal cudesch.
La Collana 11 dat invista co ch’uffants tranter ils onns 1920 e 1970 èn creschids si ed ids a scola en vitgs e vals allontanads dal Grischun e dal Tirol dal Sid. Ils purtrets biografics cun focus sin la furmaziun èn vegnids elavurads durant l’onn da studi 2021/22 da var 120 studentas e students da la SAP dal Grischun e da var 240 studentas e students da la Libra Universitad da Bulsaun en il rom dal project «Kindheit und Schulzeit in zwei Alpenregionen» (Uffanza e temp da scola en duas regiuns alpinas).
Grazia a la stretga colliaziun tranter la perscrutaziun e l’instrucziun en quest project han las studentas ed ils students sco era las perscrutadras ed ils perscrutaders pudì profitar in da l’auter e contribuir communablamain a realisar questa ovra unica.
Mars
Mars
Rait emprender da maniera eterogena
En il rom da la rait emprender da maniera eterogena èn vegnidas realisadas occurrenzas en differents formats. Il mars è vegnì organisà – ensemen cun Maike Plath da l’institut da Veto a Berlin – ina scuntrada da svilup che ha pudì reprender il tema da la dieta da l’atun 2023 «Vias en l’autodeterminaziun e l’egualitad en scola – il princip da veto». En il podcast vorstellBar è vegnì discutà en la retscha «Scola senza …» cun prof. dr. Rico Cathomas e Rita Bearth davart ina scola senza meds d’instrucziun. En il center da la Serenata da l’october èn stads muments-staila da la pratica d’instrucziun cun il model da Cuira. Absolventas ed absolvents dal CAS «Svilup da l’instrucziun cun il model da Cuira» han preschentà a persunas d’instrucziun interessadas ideas en connex cun diversitad ch’èn vegnidas realisadas ed èn gartegiadas. In’ulteriura pussaivladad co ch’ins po realisar l’occupaziun cun diversitad, han ins pudì experimentar en il format «bewegte Einblicke» (impressiuns en moviment) cun visitar la scola da LIP.
Rait emprender da maniera eterogena
En il rom da la rait emprender da maniera eterogena èn vegnidas realisadas occurrenzas en differents formats. Il mars è vegnì organisà – ensemen cun Maike Plath da l’institut da Veto a Berlin – ina scuntrada da svilup che ha pudì reprender il tema da la dieta da l’atun 2023 «Vias en l’autodeterminaziun e l’egualitad en scola – il princip da veto». En il podcast vorstellBar è vegnì discutà en la retscha «Scola senza …» cun prof. dr. Rico Cathomas e Rita Bearth davart ina scola senza meds d’instrucziun. En il center da la Serenata da l’october èn stads muments-staila da la pratica d’instrucziun cun il model da Cuira. Absolventas ed absolvents dal CAS «Svilup da l’instrucziun cun il model da Cuira» han preschentà a persunas d’instrucziun interessadas ideas en connex cun diversitad ch’èn vegnidas realisadas ed èn gartegiadas. In’ulteriura pussaivladad co ch’ins po realisar l’occupaziun cun diversitad, han ins pudì experimentar en il format «bewegte Einblicke» (impressiuns en moviment) cun visitar la scola da LIP.
Lectura cun Bernard Cathomas
Novas linguas da scrittira na naschan betg mintga di. Cura ch’il rumantsch grischun è vegnì creà ed introducì en la Svizra rumantscha il cumenzament dals onns 1980, ha quai sveglià l’attenziun lunsch sur ils cunfins svizzers ora. Bernard Cathomas, l’iniziant dal linguatg da scrittira rumantsch grischun, tira ina bilantscha en ses cudesch «Ein Weg zur Einheit in der Vielfalt: Plädoyer für Rumantsch Grischun» e fa in omagi a tut quels che han sustegnì el tar questa interpresa curaschusa. Ses cudesch ha el scrit per tudestg; uschia sa drizza el conscientamain ad in vast public da persunas interessadas da lingua tudestga. L’autur, ch’era al cumenzament dals onns 80 secretari da la Lia Rumantscha e ch’è pli tard vegnì crititgà bler sco motor dal project, tira cun quest cudesch 40 onns pli tard ina bilantscha dals effects, dals success e dals incaps. Or da la distanza da 40 onns descriva el l’istorgia dal project da maniera detagliada, differenziada ed autocritica e preschenta ils arguments dals aderents e las objecziuns dals adversaris.
Questa occurrenza ha rendì chapibel il svilup dal rumantsch grischun per la societad ed ha explitgà las consequenzas per la politica da linguas durant e suenter la fasa da realisaziun. Per ina part da las audituras e dals auditurs hai dà in schlargiament da l’orizont, per auters ina midada da perspectiva e per tut las commembras ed ils commembers da la scola auta èsi stà ina basa da discussiun captivanta.
Lectura cun Bernard Cathomas
Novas linguas da scrittira na naschan betg mintga di. Cura ch’il rumantsch grischun è vegnì creà ed introducì en la Svizra rumantscha il cumenzament dals onns 1980, ha quai sveglià l’attenziun lunsch sur ils cunfins svizzers ora. Bernard Cathomas, l’iniziant dal linguatg da scrittira rumantsch grischun, tira ina bilantscha en ses cudesch «Ein Weg zur Einheit in der Vielfalt: Plädoyer für Rumantsch Grischun» e fa in omagi a tut quels che han sustegnì el tar questa interpresa curaschusa. Ses cudesch ha el scrit per tudestg; uschia sa drizza el conscientamain ad in vast public da persunas interessadas da lingua tudestga. L’autur, ch’era al cumenzament dals onns 80 secretari da la Lia Rumantscha e ch’è pli tard vegnì crititgà bler sco motor dal project, tira cun quest cudesch 40 onns pli tard ina bilantscha dals effects, dals success e dals incaps. Or da la distanza da 40 onns descriva el l’istorgia dal project da maniera detagliada, differenziada ed autocritica e preschenta ils arguments dals aderents e las objecziuns dals adversaris.
Questa occurrenza ha rendì chapibel il svilup dal rumantsch grischun per la societad ed ha explitgà las consequenzas per la politica da linguas durant e suenter la fasa da realisaziun. Per ina part da las audituras e dals auditurs hai dà in schlargiament da l’orizont, per auters ina midada da perspectiva e per tut las commembras ed ils commembers da la scola auta èsi stà ina basa da discussiun captivanta.
Inscunters – occurrenzas da barat cumprovadas
Il 2024 è stà in onn da curs ordvart varià, viv ed enritgint. Tut en tut han stgars 2200 persunas d’instrucziun e direcziuns da la scola prendì part a 153 curs. Ils curs cuvran tematicamain tut ils standards da professiun che la SAP dal Grischun ha definì per la furmaziun e furmaziun cuntinuada. Uschia vegni garantì ch’ils curs tematiseschan l’entira vastadad da las cumpetenzas pretendidas da las persunas d’instrucziun. La varietad dals cuntegns dal curs cumpiglia enconuschientschas ed abilitads specificas dal rom e va sur manar ina classa, communicaziun, sanadad persunala fin a la furmaziun per il futur. Spezialmain dumandadas en il decurs da l’onn eran tant las mesemnas suentermezdi sco er tschertas sondas. Las sondas en il format etablì «Inscunters» sa sviluppan pli e pli ad occurrenzas da barat impurtantas, nua che persunas d’instrucziun da l’entir chantun s’inscuntran per approfundar quai ch’è sa cumprovà, per scuvrir il nov e per sviluppar visiuns. Quests inscunters vegnan enritgids da diversas purschidas, sco per exempel dal kiosc da pausa manà da scolaras e scolars, d’in «Yoga sur mezdi» u da diversas exposiziuns da meds d’instrucziun. Era per il 2025 è vegnì preparà in program da curs varià. La SAP dal Grischun sa legra sin numerus inscunters e discurs animants.
Inscunters – occurrenzas da barat cumprovadas
Il 2024 è stà in onn da curs ordvart varià, viv ed enritgint. Tut en tut han stgars 2200 persunas d’instrucziun e direcziuns da la scola prendì part a 153 curs. Ils curs cuvran tematicamain tut ils standards da professiun che la SAP dal Grischun ha definì per la furmaziun e furmaziun cuntinuada. Uschia vegni garantì ch’ils curs tematiseschan l’entira vastadad da las cumpetenzas pretendidas da las persunas d’instrucziun. La varietad dals cuntegns dal curs cumpiglia enconuschientschas ed abilitads specificas dal rom e va sur manar ina classa, communicaziun, sanadad persunala fin a la furmaziun per il futur. Spezialmain dumandadas en il decurs da l’onn eran tant las mesemnas suentermezdi sco er tschertas sondas. Las sondas en il format etablì «Inscunters» sa sviluppan pli e pli ad occurrenzas da barat impurtantas, nua che persunas d’instrucziun da l’entir chantun s’inscuntran per approfundar quai ch’è sa cumprovà, per scuvrir il nov e per sviluppar visiuns. Quests inscunters vegnan enritgids da diversas purschidas, sco per exempel dal kiosc da pausa manà da scolaras e scolars, d’in «Yoga sur mezdi» u da diversas exposiziuns da meds d’instrucziun. Era per il 2025 è vegnì preparà in program da curs varià. La SAP dal Grischun sa legra sin numerus inscunters e discurs animants.
Dieta DaZ
La SAP dal Grischun cuvra in vast spectrum: percepir e tematisar ils basegns eterogens da quellas e quels ch’emprendan tudestg sco segunda lingua (DaZ). La 19avla dieta spezialisada tudestg sco segunda lingua (DaZ) dals 16 da mars han visità 80 participantas e participants. Da quels lavura la mesadad en il chantun Grischun, las ulteriuras participantas e participants vegnan dals chantuns vischins e d’autras regiuns da la Svizra tudestga. Quai mussa che la dieta cuvra in champ ch’è da grond e vast interess.
En il referat principal da prof. dr. Zeynep Kalkavan da la Scola auta da pedagogia da Freiburg im Breisgau, è vegnida mussada l’impurtanza da la plurilinguitad areguard las dimensiuns da l’eterogenitad e co ch’ils potenzials ed ils basegns individuals da las scolaras e dals scolars pon vegnir resguardads en ina buna instrucziun. Ils workshops èn sa concentrads sin la realisaziun pratica en l’instrucziun.
Ils resuns da las participantas e dals participants han mussà ch’er il barat cun autras persunas spezialisadas e l’exposiziun da meds d’instrucziun èn vegnids appreziads ed han contribuì al grond success da la dieta spezialisada.
Dieta DaZ
La SAP dal Grischun cuvra in vast spectrum: percepir e tematisar ils basegns eterogens da quellas e quels ch’emprendan tudestg sco segunda lingua (DaZ). La 19avla dieta spezialisada tudestg sco segunda lingua (DaZ) dals 16 da mars han visità 80 participantas e participants. Da quels lavura la mesadad en il chantun Grischun, las ulteriuras participantas e participants vegnan dals chantuns vischins e d’autras regiuns da la Svizra tudestga. Quai mussa che la dieta cuvra in champ ch’è da grond e vast interess.
En il referat principal da prof. dr. Zeynep Kalkavan da la Scola auta da pedagogia da Freiburg im Breisgau, è vegnida mussada l’impurtanza da la plurilinguitad areguard las dimensiuns da l’eterogenitad e co ch’ils potenzials ed ils basegns individuals da las scolaras e dals scolars pon vegnir resguardads en ina buna instrucziun. Ils workshops èn sa concentrads sin la realisaziun pratica en l’instrucziun.
Ils resuns da las participantas e dals participants han mussà ch’er il barat cun autras persunas spezialisadas e l’exposiziun da meds d’instrucziun èn vegnids appreziads ed han contribuì al grond success da la dieta spezialisada.
Avrigl
Avrigl
«Musica» – in nov med d’instrucziun per il ciclus 2
Per incumbensa da l’Uffizi per la scola populara ed il sport dal Grischun concepescha la SAP dal Grischun in med d’instrucziun per il rom musica en tut ils idioms rumantschs ed en talian. En quest connex vegnan integradas chanzuns dal spazi linguistic correspundent. Las manadras dal project èn Christina Riesch e Karin Lutz.
Il med d’instrucziun «Musica» s’orientescha als princips dal Plan d’instrucziun 21 e resguarda tant cumpetenzas specificas dal rom sco era transversalas en la concepziun da l’instrucziun. El creescha ina colliaziun tranter tradiziun e moderna en il champ da l’instrucziun da musica. Il med d’instrucziun sa cumpona da carnets da lavur per ils uffants dal ciclus 2 e d’ina pagina d’internet che cuntegna ina collecziun da chanzuns, materialias supplementaras sco er indicaziuns metodicas e didacticas per las persunas d’instrucziun.
Il med d’instrucziun s’orientescha a la diversitad linguistica e culturala specifica per il Grischun e promova las scolaras ed ils scolars dal stgalim primar cun purschidas orientadas a l’acziun e creativas en la concepziun. A las persunas d’instrucziun stattan a disposiziun concepts ch’èn descrits a moda clera e ch’èn simpels en lur applicaziun per promover da maniera cumplessiva l’instrucziun da musica. Uschia pon las scolastas ed ils scolasts concepir lur instrucziun da musica plain plaschair e da maniera creativa e persistenta.
«Musica» – in nov med d’instrucziun per il ciclus 2
Per incumbensa da l’Uffizi per la scola populara ed il sport dal Grischun concepescha la SAP dal Grischun in med d’instrucziun per il rom musica en tut ils idioms rumantschs ed en talian. En quest connex vegnan integradas chanzuns dal spazi linguistic correspundent. Las manadras dal project èn Christina Riesch e Karin Lutz.
Il med d’instrucziun «Musica» s’orientescha als princips dal Plan d’instrucziun 21 e resguarda tant cumpetenzas specificas dal rom sco era transversalas en la concepziun da l’instrucziun. El creescha ina colliaziun tranter tradiziun e moderna en il champ da l’instrucziun da musica. Il med d’instrucziun sa cumpona da carnets da lavur per ils uffants dal ciclus 2 e d’ina pagina d’internet che cuntegna ina collecziun da chanzuns, materialias supplementaras sco er indicaziuns metodicas e didacticas per las persunas d’instrucziun.
Il med d’instrucziun s’orientescha a la diversitad linguistica e culturala specifica per il Grischun e promova las scolaras ed ils scolars dal stgalim primar cun purschidas orientadas a l’acziun e creativas en la concepziun. A las persunas d’instrucziun stattan a disposiziun concepts ch’èn descrits a moda clera e ch’èn simpels en lur applicaziun per promover da maniera cumplessiva l’instrucziun da musica. Uschia pon las scolastas ed ils scolasts concepir lur instrucziun da musica plain plaschair e da maniera creativa e persistenta.
Final da la FLL a Tavau
Ils 13 e 14 d’avrigl 2024 ha la SAP dal Grischun organisà ensemen cun la Scola auta spezialisada dal Grischun, cun la EMS Schiers, cun Hands on Technology e cun differents partenaris e sponsurs grischuns il final Germania-Austria-Svizra da la First Lego League (FLL) en il Center da congress a Tavau cun 25 teams da challenge e cun 6 teams explore.
Il rectur da la SAP dal Grischun prof. dr. Gian-Curcio ha punctuà: «Cun quest program da promoziun MINT pledentain nus tut las scolaras e tut ils scolars dals differents stgalims ed als pussibilitain ina nova perspectiva areguard ils roms da MINT en scola ed areguard lur applicaziun en l’economia. Sch’ins vul dar dumogn a la mancanza da spezialistas e spezialists en il chantun Grischun, dovri ina iniziativa pli vasta e coordinada cun purschidas supplementaras, integrond tant sco pussaivel tut ils stgalims da furmaziun e l’economia. Igl è gartegià da far vegnir il final DACH en il Grischun grazia al grond sustegn dal chantun e da numerus sponsurs.»
Final da la FLL a Tavau
Ils 13 e 14 d’avrigl 2024 ha la SAP dal Grischun organisà ensemen cun la Scola auta spezialisada dal Grischun, cun la EMS Schiers, cun Hands on Technology e cun differents partenaris e sponsurs grischuns il final Germania-Austria-Svizra da la First Lego League (FLL) en il Center da congress a Tavau cun 25 teams da challenge e cun 6 teams explore.
Il rectur da la SAP dal Grischun prof. dr. Gian-Curcio ha punctuà: «Cun quest program da promoziun MINT pledentain nus tut las scolaras e tut ils scolars dals differents stgalims ed als pussibilitain ina nova perspectiva areguard ils roms da MINT en scola ed areguard lur applicaziun en l’economia. Sch’ins vul dar dumogn a la mancanza da spezialistas e spezialists en il chantun Grischun, dovri ina iniziativa pli vasta e coordinada cun purschidas supplementaras, integrond tant sco pussaivel tut ils stgalims da furmaziun e l’economia. Igl è gartegià da far vegnir il final DACH en il Grischun grazia al grond sustegn dal chantun e da numerus sponsurs.»
Sairada tematica: è nossa scola gista?
Il tema da la saira dals 22 d’avrigl 2024 è stà «Il mitus da las medemas schanzas – selecziun scolastica e l’egualitad da la furmaziun or da la perspectiva da la politica, economia e furmaziun». Var 130 represchentantas e represchentants da la politica, da l’economia e da la furmaziun èn s’avischinads discursivamain a questa dumonda da differentas varts.
En in referat inizial ha prof. dr. Katharina Maag Merki, directura da l’institut per scienzas d’educaziun a l’universitad da Turitg, mussà sin basa da differents studis ch’il background da furmaziun famigliar ha in’influenza sin las cumpetenzas da basa. A la maisa radunda cun Marc Bourgeois (commember dal cussegl chantunal e da la cumissiun per furmaziun e cultura dal chantun Turitg), Renato Fasciati (directur da la Viafier retica), Franz Eberle (professer emerità per pedagogia gimnasiala ed economica a l’universitad da Turitg), Katharina Maag Merki (directura da l’institut per scienzas d’educaziun a l’universitad da Turitg), Sandra Locher Benguerel (anteriura cussegliera naziunala, vicepresidenta dal cussegl da la scola auta da la SAP dal Grischun, commembra da la direcziun LCH e persuna d’instrucziun dals stgalim primar) e Rudolf Minsch (vicepresident da la direcziun economiesuisse, manader da la politica generala d’economia e furmaziun / schefeconom) sut la direcziun da prof. dr. Gian-Paolo Curcio è lura vegnida discutada a moda cuntraversa la pratica da valitaziun existenta e vegnidas mussadas eventualas soluziuns e svilups futurs.
Sairada tematica: è nossa scola gista?
Il tema da la saira dals 22 d’avrigl 2024 è stà «Il mitus da las medemas schanzas – selecziun scolastica e l’egualitad da la furmaziun or da la perspectiva da la politica, economia e furmaziun». Var 130 represchentantas e represchentants da la politica, da l’economia e da la furmaziun èn s’avischinads discursivamain a questa dumonda da differentas varts.
En in referat inizial ha prof. dr. Katharina Maag Merki, directura da l’institut per scienzas d’educaziun a l’universitad da Turitg, mussà sin basa da differents studis ch’il background da furmaziun famigliar ha in’influenza sin las cumpetenzas da basa. A la maisa radunda cun Marc Bourgeois (commember dal cussegl chantunal e da la cumissiun per furmaziun e cultura dal chantun Turitg), Renato Fasciati (directur da la Viafier retica), Franz Eberle (professer emerità per pedagogia gimnasiala ed economica a l’universitad da Turitg), Katharina Maag Merki (directura da l’institut per scienzas d’educaziun a l’universitad da Turitg), Sandra Locher Benguerel (anteriura cussegliera naziunala, vicepresidenta dal cussegl da la scola auta da la SAP dal Grischun, commembra da la direcziun LCH e persuna d’instrucziun dals stgalim primar) e Rudolf Minsch (vicepresident da la direcziun economiesuisse, manader da la politica generala d’economia e furmaziun / schefeconom) sut la direcziun da prof. dr. Gian-Paolo Curcio è lura vegnida discutada a moda cuntraversa la pratica da valitaziun existenta e vegnidas mussadas eventualas soluziuns e svilups futurs.
Di da fufragnar per emprendissadis a la SAP dal Grischun
Cun il di da fufragnar per professiuns cun emprendissadi, che ha lieu ina giada l’onn, vul la SAP dal Grischun dar la pussaivladad a giuvens interessads d’emprender d’enconuscher meglier differentas professiuns, quai tant da maniera teoretica sco era pratica. Accumpagnads vegnan ils giuvens da differentas persunas responsablas per la scolaziun e d’emprendistas ed emprendists da la SAP dal Grischun.
Ils 25 d’avrigl 2024 èsi puspè stà uschè lunsch. La scola auta ha avert sias portas per persunas giuvnas che sa chattan amez il process d’eleger ina professiun. 15 scolaras e scolars da la regiun da Cuira han profità da la chaschun da s’approfundar durant in di en differentas professiuns e d’emprender d’enconuscher il mintgadi professiunal a la Scola auta da pedagogia: sco commerzianta u commerziant, informaticher u informaticra en direcziun svilup d’applicaziuns, spezialista u spezialist d’infurmaziun e da documentaziun e spezialista u spezialist dad ICT.
Di da fufragnar per emprendissadis a la SAP dal Grischun
Cun il di da fufragnar per professiuns cun emprendissadi, che ha lieu ina giada l’onn, vul la SAP dal Grischun dar la pussaivladad a giuvens interessads d’emprender d’enconuscher meglier differentas professiuns, quai tant da maniera teoretica sco era pratica. Accumpagnads vegnan ils giuvens da differentas persunas responsablas per la scolaziun e d’emprendistas ed emprendists da la SAP dal Grischun.
Ils 25 d’avrigl 2024 èsi puspè stà uschè lunsch. La scola auta ha avert sias portas per persunas giuvnas che sa chattan amez il process d’eleger ina professiun. 15 scolaras e scolars da la regiun da Cuira han profità da la chaschun da s’approfundar durant in di en differentas professiuns e d’emprender d’enconuscher il mintgadi professiunal a la Scola auta da pedagogia: sco commerzianta u commerziant, informaticher u informaticra en direcziun svilup d’applicaziuns, spezialista u spezialist d’infurmaziun e da documentaziun e spezialista u spezialist dad ICT.
Matg
Matg
Onuraziun academica: la SAP dal Grischun surdat a dr. Matthias Müller il titel da professer
Mez matg ha la SAP dal Grischun surdà a dr. habil. Matthias Müller il titel da professer en in rom festiv. En num da l’entir cussegl da la scola auta ha il president dal cussegl da la scola auta, dr. Hans Peter Märchy undrà sias excellentas prestaziuns scientificas. Prof. dr. Matthias Müller maina dapi il 1. da favrer 2024 la professura per didactica da matematica a la SAP dal Grischun.
En ses pled ha dr. Hans Peter Märchy suttastritgà las sfidas creschentas en il champ da la scolaziun da matematica, cunzunt en vista a la digitalisaziun progressiva ed a l’utilisaziun da l’intelligenza artifiziala (IA). La promoziun da las cumpetenzas matematicas da las scolaras e dals scolars pretenda oz novs princips didactics ch’integreschan da maniera specifica las tecnologias modernas. La nominaziun da prof. dr. Matthias Müller suttastritga la pretensiun da la SAP dal Grischun da colliar l’excellenza scientifica cun ina didactica orientada a la pratica ed al progress.
Onuraziun academica: la SAP dal Grischun surdat a dr. Matthias Müller il titel da professer
Mez matg ha la SAP dal Grischun surdà a dr. habil. Matthias Müller il titel da professer en in rom festiv. En num da l’entir cussegl da la scola auta ha il president dal cussegl da la scola auta, dr. Hans Peter Märchy undrà sias excellentas prestaziuns scientificas. Prof. dr. Matthias Müller maina dapi il 1. da favrer 2024 la professura per didactica da matematica a la SAP dal Grischun.
En ses pled ha dr. Hans Peter Märchy suttastritgà las sfidas creschentas en il champ da la scolaziun da matematica, cunzunt en vista a la digitalisaziun progressiva ed a l’utilisaziun da l’intelligenza artifiziala (IA). La promoziun da las cumpetenzas matematicas da las scolaras e dals scolars pretenda oz novs princips didactics ch’integreschan da maniera specifica las tecnologias modernas. La nominaziun da prof. dr. Matthias Müller suttastritga la pretensiun da la SAP dal Grischun da colliar l’excellenza scientifica cun ina didactica orientada a la pratica ed al progress.
Zercladur
Zercladur
Elegì il nov rectur da la SAP dal Grischun
Il cussegl da la scola auta ha elegì dr. Reto Givel-Bernhard sco nov rectur da la SAP dal Grischun. El ha surpiglià il 1. da november 2024 ses uffizi da prof. dr. Gian-Paolo Curcio che ha manà la scola auta dapi 10 onns sco rectur. «Jau sun persvadì che nus avain elegì cun Reto Givel-Bernhard la dretga persuna per manar la SAP dal Grischun en il futur. Sia experientscha da blers onns en l’instrucziun universitara è ordvart preziusa per il svilup da la SAP dal Grischun», ha manegià il president dal cussegl da la scola auta dr. Hans Peter Märchy, ch’è satisfatg da l’elecziun.
Reto Givel-Bernhard, che ha 50 onns, lavura dapi bunamain 5 onns sco prorectur furmaziun a la SAP dal Grischun. Suenter la terminaziun dal seminari da scolastas e scolasts St. Michael a Zug ha el studegià filosofia a l’universitad da Berna. Suenter il licenziat ha Reto Givel-Bernhard promovì a la facultad filosofica da l’universitad da Berna. Parallelamain ha el lavurà tar differentas universitads en Svizra ed a l’exteriur, sco coordinatur dal project per l’armonisaziun da las scolas en il chantun Basilea-Citad, sco secretari dal departament da sanadad e da l’ambient da la citad da Turitg e sco manader da las scolas medias en la direcziun da furmaziun dal chantun Turitg. A medem temp ha el absolvì differentas furmaziuns supplementaras sco per exempel in Executive MBA a la Scola auta spezialisada da Berna cun approfundaziun en il Public Management.
Elegì il nov rectur da la SAP dal Grischun
Il cussegl da la scola auta ha elegì dr. Reto Givel-Bernhard sco nov rectur da la SAP dal Grischun. El ha surpiglià il 1. da november 2024 ses uffizi da prof. dr. Gian-Paolo Curcio che ha manà la scola auta dapi 10 onns sco rectur. «Jau sun persvadì che nus avain elegì cun Reto Givel-Bernhard la dretga persuna per manar la SAP dal Grischun en il futur. Sia experientscha da blers onns en l’instrucziun universitara è ordvart preziusa per il svilup da la SAP dal Grischun», ha manegià il president dal cussegl da la scola auta dr. Hans Peter Märchy, ch’è satisfatg da l’elecziun.
Reto Givel-Bernhard, che ha 50 onns, lavura dapi bunamain 5 onns sco prorectur furmaziun a la SAP dal Grischun. Suenter la terminaziun dal seminari da scolastas e scolasts St. Michael a Zug ha el studegià filosofia a l’universitad da Berna. Suenter il licenziat ha Reto Givel-Bernhard promovì a la facultad filosofica da l’universitad da Berna. Parallelamain ha el lavurà tar differentas universitads en Svizra ed a l’exteriur, sco coordinatur dal project per l’armonisaziun da las scolas en il chantun Basilea-Citad, sco secretari dal departament da sanadad e da l’ambient da la citad da Turitg e sco manader da las scolas medias en la direcziun da furmaziun dal chantun Turitg. A medem temp ha el absolvì differentas furmaziuns supplementaras sco per exempel in Executive MBA a la Scola auta spezialisada da Berna cun approfundaziun en il Public Management.
Diplom: 136 novas persunas d’instrucziun per la scolina e per la scola primara
Ils 29 da zercladur 2024 han 136 studentas e students festivà la finiziun da lur studi da bachelor da trais onns. Ensemen cun lur famiglias, cun amias ed amis e cun enconuschentas ed enconuschents han els retschavì en la halla da la citad da Cuira lur diplom d’instrucziun renconuschì en tut la Svizra. 118 absolventas ed absolvents èn uss autorisads d’instruir en la 1. fin 6. classa primara, 18 en scolina.
6 persunas d’instrucziun per la scolina e 5 persunas d’instrucziun per la scola primara han survegnì in diplom monoling talian. In diplom biling talian/tudestg han survegnì 6 persunas d’instrucziun per la scolina e 14 persunas d’instrucziun per la scola primara. Ad ina persuna d’instrucziun per la scolina ed a 15 persunas d’instrucziun per la scola primara han ins surdà in diplom biling rumantsch/tudestg.
Las absolventas ed ils absolvents han accumpagnà la festa da diplom cun contribuziuns musicalas ed audiovisualas. La SAP dal Grischun gratulescha cordialmain a tuttas ed a tuts per la finiziun e giavischa bler success e bler plaschair sin lur via professiunala.
Diplom: 136 novas persunas d’instrucziun per la scolina e per la scola primara
Ils 29 da zercladur 2024 han 136 studentas e students festivà la finiziun da lur studi da bachelor da trais onns. Ensemen cun lur famiglias, cun amias ed amis e cun enconuschentas ed enconuschents han els retschavì en la halla da la citad da Cuira lur diplom d’instrucziun renconuschì en tut la Svizra. 118 absolventas ed absolvents èn uss autorisads d’instruir en la 1. fin 6. classa primara, 18 en scolina.
6 persunas d’instrucziun per la scolina e 5 persunas d’instrucziun per la scola primara han survegnì in diplom monoling talian. In diplom biling talian/tudestg han survegnì 6 persunas d’instrucziun per la scolina e 14 persunas d’instrucziun per la scola primara. Ad ina persuna d’instrucziun per la scolina ed a 15 persunas d’instrucziun per la scola primara han ins surdà in diplom biling rumantsch/tudestg.
Las absolventas ed ils absolvents han accumpagnà la festa da diplom cun contribuziuns musicalas ed audiovisualas. La SAP dal Grischun gratulescha cordialmain a tuttas ed a tuts per la finiziun e giavischa bler success e bler plaschair sin lur via professiunala.
Fanadur
Fanadur
«Civica» – il nov med per l’instrucziun civica
Gist per l’onn da giubileum «500 onns Stadi liber da las Trais Lias» ha la SAP dal Grischun survegnì da la regenza dal chantun Grischun l’incumbensa da sviluppar in nov med per l’instrucziun civica per il stgalim secundar II. «Civica» vegn concepì sco med d’instrucziun digital triling en tudestg, talian e rumantsch e duai rinforzar la furmaziun politica en il chantun.
Il med d’instrucziun concepì da maniera modulara intermediescha enconuschientschas da basa davart ils fatgs da stadi da la Svizra e dal Grischun e duai svegliar l’interess dals giuvenils per la politica en general sco era per ils dretgs, ils process ed ils uffizis politics. L’incumbensa per concepir quest med d’instrucziun è: instrucziun civica cun il focus sin il Grischun. Ils custs dal project muntan a var 1.71 milliuns francs. La SAP dal Grischun sa legra da collavurar intensivamain cun persunas d’instrucziun dal stgalim en mira. Ina sfida speziala è la gruppa en mira eterogena dal stgalim secundar II en il chantun Grischun. Las manadras ed ils manaders dal project sco era las didacticras ed ils didactichers dal rom vesan questa sfida sco schanza per sviluppar in med d’instrucziun che sustegna las persunas d’instrucziun da tut ils stgalims da maniera efficazia en l’instrucziun civica.
«Civica» – il nov med per l’instrucziun civica
Gist per l’onn da giubileum «500 onns Stadi liber da las Trais Lias» ha la SAP dal Grischun survegnì da la regenza dal chantun Grischun l’incumbensa da sviluppar in nov med per l’instrucziun civica per il stgalim secundar II. «Civica» vegn concepì sco med d’instrucziun digital triling en tudestg, talian e rumantsch e duai rinforzar la furmaziun politica en il chantun.
Il med d’instrucziun concepì da maniera modulara intermediescha enconuschientschas da basa davart ils fatgs da stadi da la Svizra e dal Grischun e duai svegliar l’interess dals giuvenils per la politica en general sco era per ils dretgs, ils process ed ils uffizis politics. L’incumbensa per concepir quest med d’instrucziun è: instrucziun civica cun il focus sin il Grischun. Ils custs dal project muntan a var 1.71 milliuns francs. La SAP dal Grischun sa legra da collavurar intensivamain cun persunas d’instrucziun dal stgalim en mira. Ina sfida speziala è la gruppa en mira eterogena dal stgalim secundar II en il chantun Grischun. Las manadras ed ils manaders dal project sco era las didacticras ed ils didactichers dal rom vesan questa sfida sco schanza per sviluppar in med d’instrucziun che sustegna las persunas d’instrucziun da tut ils stgalims da maniera efficazia en l’instrucziun civica.
Avust
Avust
i-CAMPs
Var 50 scolaras e scolars interessads da la 3. fin 9. classa èn sa deditgads durant las vacanzas a las differentas linguas da programmar ed han dà pass per pass vita al roboter. Ils uffants e giuvenils èn vegnids instruids da docentas e docents dal post spezialisà MINT e da studentas e da students da la SAP dal Grischun.
La finamira dal project i-CAMPs GR Kids è da pussibilitar a las scolaras ed als scolars – grazia a dumondas che s’orienteschan als problems – experientschas positivas areguard ils roboters. Da la perscrutaziun èsi enconuschent ch’experientschas positivas en il champ tecnic durant l’uffanza stattan en ina ferma relaziun cun l’interess da pli tard per la tecnica. Quai suttastritga l’impurtanza da purschidas da promoziun MINT en scola ed ordaifer la scola.
Il project i-CAMPs GR Kids è er quest onn vegnì cumplettà cun in CAMP per persunas d’instrucziun interessadas e cun experientscha – i-CAMPs GR Teacher – in program da furmaziun supplementara per persunas d’instrucziun dal 1., 2. e 3. ciclus en il sectur informatica e didactica d’informatica. Durant dus dis han las participantas ed ils participants survegnì materialias d’emprender concretas ed il team da MINT als ha mussà co che las cumpetenzas da l’informatica e d’ulteriurs roms d’instrucziun pon vegnir colliadas en moda efficazia.
i-CAMPs
Var 50 scolaras e scolars interessads da la 3. fin 9. classa èn sa deditgads durant las vacanzas a las differentas linguas da programmar ed han dà pass per pass vita al roboter. Ils uffants e giuvenils èn vegnids instruids da docentas e docents dal post spezialisà MINT e da studentas e da students da la SAP dal Grischun.
La finamira dal project i-CAMPs GR Kids è da pussibilitar a las scolaras ed als scolars – grazia a dumondas che s’orienteschan als problems – experientschas positivas areguard ils roboters. Da la perscrutaziun èsi enconuschent ch’experientschas positivas en il champ tecnic durant l’uffanza stattan en ina ferma relaziun cun l’interess da pli tard per la tecnica. Quai suttastritga l’impurtanza da purschidas da promoziun MINT en scola ed ordaifer la scola.
Il project i-CAMPs GR Kids è er quest onn vegnì cumplettà cun in CAMP per persunas d’instrucziun interessadas e cun experientscha – i-CAMPs GR Teacher – in program da furmaziun supplementara per persunas d’instrucziun dal 1., 2. e 3. ciclus en il sectur informatica e didactica d’informatica. Durant dus dis han las participantas ed ils participants survegnì materialias d’emprender concretas ed il team da MINT als ha mussà co che las cumpetenzas da l’informatica e d’ulteriurs roms d’instrucziun pon vegnir colliadas en moda efficazia.
Camp da scriver
Parallelamain cun ils i-CAMPs Kids GR èn quattordesch uffants sa participads durant dus dis al camp da scriver a la SAP dal Grischun. Sut la direcziun versada da Patrizia Parolini èn las scolaras ed ils scolars sfunsads en il mund da scriver. En il barat cun persunas che han il medem interess e cun exercizis da scriver leghers ed inspirants, han ils uffants pudì chattar lur atgna vusch sco autura ed autur e transfurmar lur ideas e lur patratgs en istorgias captivantas.
Camp da scriver
Parallelamain cun ils i-CAMPs Kids GR èn quattordesch uffants sa participads durant dus dis al camp da scriver a la SAP dal Grischun. Sut la direcziun versada da Patrizia Parolini èn las scolaras ed ils scolars sfunsads en il mund da scriver. En il barat cun persunas che han il medem interess e cun exercizis da scriver leghers ed inspirants, han ils uffants pudì chattar lur atgna vusch sco autura ed autur e transfurmar lur ideas e lur patratgs en istorgias captivantas.
«Orbita»: l’emprim med didactic sviluppà en Svizra per l’instrucziun da talian en il Grischun talian
Suenter las vacanzas da stad è vegnì duvrà per l’emprima giada il nov med d’instrucziun da lingua «Orbita» en tut las 2. classas da las scolas talianas dal Grischun. Circa 150 scolaras e scolars da la segunda classa da las scolas primaras dal Grischun talian tutgan tar ils emprims che vegnan a duvrar il med d’instrucziun innovativ, adattà spezialmain a las particularitads regiunalas e linguisticas da las regiuns talianas en il Grischun.
Sviluppà da la SAP dal Grischun per incumbensa da l’Uffizi per la scola populara ed il sport sco era dal Departament d’educaziun, cultura e protecziun da l’ambient dal chantun Grischun, represchenta Orbita ina novaziun impurtanta en la furmaziun linguistica da las regiuns da lingua taliana. «La nova seria da meds d’instrucziun maina ils uffants pass per pass da la lingua da mintgadi taliana a la lingua da furmaziun a partir dal cumenzament da la scola», declera dr. Franca Caspani, co-manadra dal project e manadra dal studi Stgalim primar a la SAP dal Grischun.
In team da 32 persunas che sa cumpona da linguists, da redacturas, d’auturs da cudeschs d’uffants, da graficras, dad illustraturs e da spezialists d’IT ha lavurà durant dus onns vi da la concepziun e vi da la realisaziun da la nova seria da meds d’instrucziun. Els èn vegnids sustegnids da var 15 persunas d’instrucziun e da didacticras e da didactichers da lingua dal departament da la SUPSI.
«Orbita»: l’emprim med didactic sviluppà en Svizra per l’instrucziun da talian en il Grischun talian
Suenter las vacanzas da stad è vegnì duvrà per l’emprima giada il nov med d’instrucziun da lingua «Orbita» en tut las 2. classas da las scolas talianas dal Grischun. Circa 150 scolaras e scolars da la segunda classa da las scolas primaras dal Grischun talian tutgan tar ils emprims che vegnan a duvrar il med d’instrucziun innovativ, adattà spezialmain a las particularitads regiunalas e linguisticas da las regiuns talianas en il Grischun.
Sviluppà da la SAP dal Grischun per incumbensa da l’Uffizi per la scola populara ed il sport sco era dal Departament d’educaziun, cultura e protecziun da l’ambient dal chantun Grischun, represchenta Orbita ina novaziun impurtanta en la furmaziun linguistica da las regiuns da lingua taliana. «La nova seria da meds d’instrucziun maina ils uffants pass per pass da la lingua da mintgadi taliana a la lingua da furmaziun a partir dal cumenzament da la scola», declera dr. Franca Caspani, co-manadra dal project e manadra dal studi Stgalim primar a la SAP dal Grischun.
In team da 32 persunas che sa cumpona da linguists, da redacturas, d’auturs da cudeschs d’uffants, da graficras, dad illustraturs e da spezialists d’IT ha lavurà durant dus onns vi da la concepziun e vi da la realisaziun da la nova seria da meds d’instrucziun. Els èn vegnids sustegnids da var 15 persunas d’instrucziun e da didacticras e da didactichers da lingua dal departament da la SUPSI.
Sin il campus vegn stgaffì in paradis per avieuls selvadis
In iert cun il num romantic «Paradis dals avieuls selvadis» vegn a cumplettar a partir da la primavaira proxima il curtin natiral existent da la scola auta da pedagogia. Dal cumenzament da las lavurs da construcziun il fanadur 2024 fin a la terminaziun previsa la primavaira 2025 duai l’anteriur curtin da scola sa sviluppar ad in refugi per plantas indigenas sco era per spezias raras d’avieuls selvadis, per erizuns, tgirallas, luschards ed autras creatiras. Il project fa part da la strategia da persistenza da la scola auta ed è ina contribuziun preziusa per la biodiversitad sin il campus. Cun il project na vul la scola auta betg mo stgaffir novs spazis da viver per plantas ed animals indigens, mabain era sensibilisar las visitadras ed ils visitaders per la biodiversitad.
Sin il campus vegn stgaffì in paradis per avieuls selvadis
In iert cun il num romantic «Paradis dals avieuls selvadis» vegn a cumplettar a partir da la primavaira proxima il curtin natiral existent da la scola auta da pedagogia. Dal cumenzament da las lavurs da construcziun il fanadur 2024 fin a la terminaziun previsa la primavaira 2025 duai l’anteriur curtin da scola sa sviluppar ad in refugi per plantas indigenas sco era per spezias raras d’avieuls selvadis, per erizuns, tgirallas, luschards ed autras creatiras. Il project fa part da la strategia da persistenza da la scola auta ed è ina contribuziun preziusa per la biodiversitad sin il campus. Cun il project na vul la scola auta betg mo stgaffir novs spazis da viver per plantas ed animals indigens, mabain era sensibilisar las visitadras ed ils visitaders per la biodiversitad.
Finì ils emprendissadis cun success
Els han dumagnà cun bler engaschi e success ils onns da furmaziun captivants ed instructivs. Loschs han els dastgà tegnair enta maun quest onn lur diplom e far il proxim pass en lur futur professiunal. Nus essan spezialmain superbis che nus avain dastgà accumpagnar gist trais emprendistas ed emprendists sin lur via vers la vita professiunala:
Alissia Iseli, commerzianta AFQ
Fabio Capaul, spezialist dad ICT
Döne Dogan, spezialista d’economia da chasa AFQ
La SAP dal Grischun als gratulescha cordialmain per lur scolaziun terminada cun success ed als giavischa tut il bun e bler success per lur carriera professiunala. Nus essan persvas ch’els enritgeschan cun lur savida e motivaziun lur champs professiunals.
Finì ils emprendissadis cun success
Els han dumagnà cun bler engaschi e success ils onns da furmaziun captivants ed instructivs. Loschs han els dastgà tegnair enta maun quest onn lur diplom e far il proxim pass en lur futur professiunal. Nus essan spezialmain superbis che nus avain dastgà accumpagnar gist trais emprendistas ed emprendists sin lur via vers la vita professiunala:
Alissia Iseli, commerzianta AFQ
Fabio Capaul, spezialist dad ICT
Döne Dogan, spezialista d’economia da chasa AFQ
La SAP dal Grischun als gratulescha cordialmain per lur scolaziun terminada cun success ed als giavischa tut il bun e bler success per lur carriera professiunala. Nus essan persvas ch’els enritgeschan cun lur savida e motivaziun lur champs professiunals.
Settember
Settember
«IA en scola» è in hit
È l’IA mo in hype u ina revoluziun per las scolas? Sco igl è savens il cas, è la vardad probablamain inazua tranteren. Ils svilups tecnologics han la tendenza da vegnir survalitads l’emprim mument, ma sutvalitads en lur effect a lunga vista. Cun resguardar questas ponderaziuns, èn circa 20 scolas sa decididas l’onn passà da s’occupar en ina furmaziun supplementara da la SAP dal Grischun cun ils potenzials e las sfidas dals «Large Language Models» per concepir settings d’emprender moderns. Darar è stà in sulet tema uschè dumandà ils onns passads sco actualmain il discurs davart «AI en scola» accumpagnà a moda pedagogica e professiunala. En il barat cun il post spezialisà eLearning e cun la didactica da la scola auta èsi reussì al prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch da sa famigliarisar entaifer curt temp cun ils numerus aspects da l’utilisaziun da l’IA generativa en las scolas e da concepir ina purschida da furmaziun supplementara fitg dumandada che chatta er interess sur ils cunfins dal chantun Grischun ora. Ils svilups en il champ da l’intelligenza artifiziala na paran actualmain anc betg d’esser terminads, uschia ch’i vegn a restar vinavant interessant ed impurtant per la SAP dal Grischun, da sa tegnair sin il current areguard quest tema e da metter a disposiziun purschidas professiunalas a las persunas d’instrucziun er en il futur.
«IA en scola» è in hit
È l’IA mo in hype u ina revoluziun per las scolas? Sco igl è savens il cas, è la vardad probablamain inazua tranteren. Ils svilups tecnologics han la tendenza da vegnir survalitads l’emprim mument, ma sutvalitads en lur effect a lunga vista. Cun resguardar questas ponderaziuns, èn circa 20 scolas sa decididas l’onn passà da s’occupar en ina furmaziun supplementara da la SAP dal Grischun cun ils potenzials e las sfidas dals «Large Language Models» per concepir settings d’emprender moderns. Darar è stà in sulet tema uschè dumandà ils onns passads sco actualmain il discurs davart «AI en scola» accumpagnà a moda pedagogica e professiunala. En il barat cun il post spezialisà eLearning e cun la didactica da la scola auta èsi reussì al prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch da sa famigliarisar entaifer curt temp cun ils numerus aspects da l’utilisaziun da l’IA generativa en las scolas e da concepir ina purschida da furmaziun supplementara fitg dumandada che chatta er interess sur ils cunfins dal chantun Grischun ora. Ils svilups en il champ da l’intelligenza artifiziala na paran actualmain anc betg d’esser terminads, uschia ch’i vegn a restar vinavant interessant ed impurtant per la SAP dal Grischun, da sa tegnair sin il current areguard quest tema e da metter a disposiziun purschidas professiunalas a las persunas d’instrucziun er en il futur.
Semester d’atun 2024: 609 studentas e students a la SAP dal Grischun
Dapli che 600 studentas e students han cumenzà suenter las vacanzas da stad il nov semester a la SAP dal Grischun.
476 studentas e students frequentan ils studis da bachelor, tranter quels èn 145 studentas e students s’inscrits per l’emprim semester. 116 dad els han cumenzà il studi Scola primara (1.–6.) e 29 il studi Scolina e scola primara (1.–2.). En cumparegliaziun cun ils davos onns resta la repartiziun da las linguas stabila cun 107 studentas e students da lingua tudestga, 13 da lingua rumantscha e 25 da lingua taliana. Ils studis da master Stgalim secundar I e Stgalim secundar I e scolas da maturitad han 17 studentas e students cumenzà. Tut en tut èn 43 studentas e students s’inscrits per il studi da master consecutiv ch’è vegnì introducì avant dus onns.
Ultra da quai porscha la SAP dal Grischun dus studis da master consecutivs en cooperaziun cun la Scola auta interchantunala per pedagogia curativa (HfH) e cun la SAP da Son Gagl. Il studi Pedagogia curativa da scola (SHP) pon mintgamai 25 studentas e students frequentar trais onns en successiun. Il studi supplementar per acquistar ina qualificaziun d’instruir per ulteriurs onns da scola (Stgalim supplementar sec I) frequentan actualmain 15 persunas d’instrucziun da la scola primara.
Semester d’atun 2024: 609 studentas e students a la SAP dal Grischun
Dapli che 600 studentas e students han cumenzà suenter las vacanzas da stad il nov semester a la SAP dal Grischun.
476 studentas e students frequentan ils studis da bachelor, tranter quels èn 145 studentas e students s’inscrits per l’emprim semester. 116 dad els han cumenzà il studi Scola primara (1.–6.) e 29 il studi Scolina e scola primara (1.–2.). En cumparegliaziun cun ils davos onns resta la repartiziun da las linguas stabila cun 107 studentas e students da lingua tudestga, 13 da lingua rumantscha e 25 da lingua taliana. Ils studis da master Stgalim secundar I e Stgalim secundar I e scolas da maturitad han 17 studentas e students cumenzà. Tut en tut èn 43 studentas e students s’inscrits per il studi da master consecutiv ch’è vegnì introducì avant dus onns.
Ultra da quai porscha la SAP dal Grischun dus studis da master consecutivs en cooperaziun cun la Scola auta interchantunala per pedagogia curativa (HfH) e cun la SAP da Son Gagl. Il studi Pedagogia curativa da scola (SHP) pon mintgamai 25 studentas e students frequentar trais onns en successiun. Il studi supplementar per acquistar ina qualificaziun d’instruir per ulteriurs onns da scola (Stgalim supplementar sec I) frequentan actualmain 15 persunas d’instrucziun da la scola primara.
Forum da direcziuns da la scola da la Svizra orientala: rinforzar las resursas per ina scola sauna
Il Forum da direcziuns da la scola da la Svizra orientala che ha gì lieu il settember a la SAP dal Grischun è stà cumplettamain sut l’ensaina dal tema «Rinforzar las resursas». Las scolas n’èn betg mo lieus per emprender ed intermediar savida, mabain era lieus da viver che contribueschan decisivamain a la sanadad ed al bainstar da las persunas d’instrucziun e da las scolaras e dals scolars. En quest connex han las direcziuns da la scola ina rolla centrala.
En keynotes, workshops e formats da discussiun èn var 100 participantas e participants s’occupads intensivamain cun la dumonda co concepir en la pratica la realisaziun d’ina scola sauna. In punct culminant spezial è stà il referat da la neuroscienziada dr. Barbara Studer. En ses referat davart «Igl equiliber mental e la sanadad» ha ella mussà co che nus pudain sviluppar forzas mentalas ed avair ina vita ademplida, malgrà che nus vegnin adina bumbardads da stimulaziuns.
Prof. dr. Silvio Herzog, anteriur rectur da la SAP da Sviz, è sa deditgà en sia contribuziun «Cumportament da manar salutogen: il 3×3 da l’agir modern» a la dumonda co che direcziuns da la scola pon rinforzar la resilienza e la motivaziun da lur teams grazia ad ina direcziun orientada a la sanadad.
Workshops, discussiuns da podium, stans da martgà e l’invista en il concept da sanadad friendly workplace dals Servetschs psichiatrics dal Grischun (PDGR) han cumplettà il program multifar.
La dieta è vegnida concepida ed organisada da la Rait direcziun da la scola – ina cooperaziun da las scolas autas da pedagogia da Son Gagl, da Turgovia e dal Grischun. Ella ha dà a las participantas ed als participants impuls prezius per realisar datiers a la pratica la promoziun da la sanadad en lur scolas.
Forum da direcziuns da la scola da la Svizra orientala: rinforzar las resursas per ina scola sauna
Il Forum da direcziuns da la scola da la Svizra orientala che ha gì lieu il settember a la SAP dal Grischun è stà cumplettamain sut l’ensaina dal tema «Rinforzar las resursas». Las scolas n’èn betg mo lieus per emprender ed intermediar savida, mabain era lieus da viver che contribueschan decisivamain a la sanadad ed al bainstar da las persunas d’instrucziun e da las scolaras e dals scolars. En quest connex han las direcziuns da la scola ina rolla centrala.
En keynotes, workshops e formats da discussiun èn var 100 participantas e participants s’occupads intensivamain cun la dumonda co concepir en la pratica la realisaziun d’ina scola sauna. In punct culminant spezial è stà il referat da la neuroscienziada dr. Barbara Studer. En ses referat davart «Igl equiliber mental e la sanadad» ha ella mussà co che nus pudain sviluppar forzas mentalas ed avair ina vita ademplida, malgrà che nus vegnin adina bumbardads da stimulaziuns.
Prof. dr. Silvio Herzog, anteriur rectur da la SAP da Sviz, è sa deditgà en sia contribuziun «Cumportament da manar salutogen: il 3×3 da l’agir modern» a la dumonda co che direcziuns da la scola pon rinforzar la resilienza e la motivaziun da lur teams grazia ad ina direcziun orientada a la sanadad.
Workshops, discussiuns da podium, stans da martgà e l’invista en il concept da sanadad friendly workplace dals Servetschs psichiatrics dal Grischun (PDGR) han cumplettà il program multifar.
La dieta è vegnida concepida ed organisada da la Rait direcziun da la scola – ina cooperaziun da las scolas autas da pedagogia da Son Gagl, da Turgovia e dal Grischun. Ella ha dà a las participantas ed als participants impuls prezius per realisar datiers a la pratica la promoziun da la sanadad en lur scolas.
October
October
CAS terminads cun success
Mez settember ha il prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch festivà las finiziuns gartegiadas da las scolaziuns cun certificat «CAS Svilup da l’instrucziun cun il model da Cuira», «CAS Tudestg sco segunda lingua (DaZ)» e «CAS Furmaziun en la midada digitala».
- 22 absolventas ed absolvents dal CAS «Tudestg sco segunda lingua» èn sa preparads durant in onn per instruir tudestg ad uffants da linguas estras.
- 14 Persunas d’instrucziun han terminà il CAS «Svilup da l’instrucziun cun il model Cuira» per adattar lur instrucziun anc meglier als basegns da tut las scolaras e da tut ils scolars.
- 9 participantas e participants dal CAS «Furmaziun en la midada digitala» èn s’occupads intensivamain cun temas digitals ed han sviluppà projects innovativs per lur scolas.
- Suenter 2 onns scolaziun cumplementara a la professiun han 44 participantas e participants terminà lur CAS Direcziun da la scola.
La SAP dal Grischun gratulescha cordialmain a tut las absolventas ed a tut ils absolvents e giavischa bun success e bler plaschair d’instruir.
CAS terminads cun success
Mez settember ha il prorectorat furmaziun cuntinuada e servetsch festivà las finiziuns gartegiadas da las scolaziuns cun certificat «CAS Svilup da l’instrucziun cun il model da Cuira», «CAS Tudestg sco segunda lingua (DaZ)» e «CAS Furmaziun en la midada digitala».
- 22 absolventas ed absolvents dal CAS «Tudestg sco segunda lingua» èn sa preparads durant in onn per instruir tudestg ad uffants da linguas estras.
- 14 Persunas d’instrucziun han terminà il CAS «Svilup da l’instrucziun cun il model Cuira» per adattar lur instrucziun anc meglier als basegns da tut las scolaras e da tut ils scolars.
- 9 participantas e participants dal CAS «Furmaziun en la midada digitala» èn s’occupads intensivamain cun temas digitals ed han sviluppà projects innovativs per lur scolas.
- Suenter 2 onns scolaziun cumplementara a la professiun han 44 participantas e participants terminà lur CAS Direcziun da la scola.
La SAP dal Grischun gratulescha cordialmain a tut las absolventas ed a tut ils absolvents e giavischa bun success e bler plaschair d’instruir.
Emna da MINT dal Grischun (MINT-CAMPs GR)
L’occurrenza collia l’economia e la scola ed ha gì lieu quest onn gia per la dieschavla giada. Marclar, resgiar, programmar, construir, lutegiar: Durant in’emna han var 200 scolaras e scolars (3. fin 6. classa) pudì scuvrir cuntegns da MINT cun agid d’incumbensas orientadas a problems da lur vita quotidiana. Sut la direcziun d’emprendistas e d’emprendists dals manaschis participads e da studentas e da students da la SAP dal Grischun, èn ils uffants e giuvenils sa confruntads cun cuntegns tecnics, han experimentà ed a la fin han els gì plaschair dal product ch’els han elavurà sez.
Il program da promoziun MINT vegn manà tant da persunas d’instrucziun cun experientscha sco era da futuras persunas d’instrucziun che vegnan scoladas specificamain per quest intent dal team da MINT da la SAP dal Grischun. La stretga collavuraziun cun l’economia porta blers avantatgs. Da la concentraziun da las fermezzas e da las resursas profiteschan tut ils acturs. En cooperaziun cun las emprendistas e cun ils emprendists extendan las studentas ed ils students lur enconuschientschas dal rom, a medem temp vegnan promovidas cumpetenzas futuras sco la cooperaziun, la communicaziun, la creativitad ed il pensar critic. En il fratemp è il program represchentà en bunamain tut las regiuns dal Grischun.
Emna da MINT dal Grischun (MINT-CAMPs GR)
L’occurrenza collia l’economia e la scola ed ha gì lieu quest onn gia per la dieschavla giada. Marclar, resgiar, programmar, construir, lutegiar: Durant in’emna han var 200 scolaras e scolars (3. fin 6. classa) pudì scuvrir cuntegns da MINT cun agid d’incumbensas orientadas a problems da lur vita quotidiana. Sut la direcziun d’emprendistas e d’emprendists dals manaschis participads e da studentas e da students da la SAP dal Grischun, èn ils uffants e giuvenils sa confruntads cun cuntegns tecnics, han experimentà ed a la fin han els gì plaschair dal product ch’els han elavurà sez.
Il program da promoziun MINT vegn manà tant da persunas d’instrucziun cun experientscha sco era da futuras persunas d’instrucziun che vegnan scoladas specificamain per quest intent dal team da MINT da la SAP dal Grischun. La stretga collavuraziun cun l’economia porta blers avantatgs. Da la concentraziun da las fermezzas e da las resursas profiteschan tut ils acturs. En cooperaziun cun las emprendistas e cun ils emprendists extendan las studentas ed ils students lur enconuschientschas dal rom, a medem temp vegnan promovidas cumpetenzas futuras sco la cooperaziun, la communicaziun, la creativitad ed il pensar critic. En il fratemp è il program represchentà en bunamain tut las regiuns dal Grischun.
November
November
Café scientific Grischun – discussiun al podium davart il tema da la resilienza
Gievgia, ils 7 da november 2024, ha la SAP dal Grischun, en collavuraziun cun l’Academia Raetica, envidà al Café scientific en il Kaffee Klatsch a Cuira. Il local era emplenì fin al davos plaz ed il public è vegnì remunerà cun ina discussiun al podium plain tensiun.
Il tema da l’occurrenza da la saira è stà: «La sfida d’equilibrar ristgas e da dumagnar crisas a moda productiva». Il grond interess demussa la gronda relevanza da la tematica – en spezial en vista als giuvenils. La discussiun al podium animada ha mussà si la cumplexitad dal tema or da differentas perspectivas.
Giuseppe Palaia, manader da la classa timeout a Cuira, ha dà invista en il context da scola, entant che Benjamin Krexa, schefpsicolog dals Servetschs psichiatrics dal Grischun (PDGR) ha preschentà la vista clinic-psicologica. Prof. dr. Albert Düggeli, prorectur perscrutaziun e svilup, ha moderà e cumplettà la discussiun or da vista scientifica. Las participantas ed ils participants han gì ina viva discussiun ed han debattà tge che resilienza è, co ch’ins po promover ella sistematicamain tar giuvenils, co ch’ils giuvenils sa movan en crisas e tge rolla che la scola, ils geniturs e la societad giogan en quest connex. In punct central è stada la dumonda, nua e co ch’ins sto surpigliar la responsabladad per rinforzar ils giuvenils da maniera persistenta.
Il ciclus d’occurrenzas Café scientific Grischun è in format per promover il dialog tranter perscrutadras e perscrutaders ed in vast public.
Café scientific Grischun – discussiun al podium davart il tema da la resilienza
Gievgia, ils 7 da november 2024, ha la SAP dal Grischun, en collavuraziun cun l’Academia Raetica, envidà al Café scientific en il Kaffee Klatsch a Cuira. Il local era emplenì fin al davos plaz ed il public è vegnì remunerà cun ina discussiun al podium plain tensiun.
Il tema da l’occurrenza da la saira è stà: «La sfida d’equilibrar ristgas e da dumagnar crisas a moda productiva». Il grond interess demussa la gronda relevanza da la tematica – en spezial en vista als giuvenils. La discussiun al podium animada ha mussà si la cumplexitad dal tema or da differentas perspectivas.
Giuseppe Palaia, manader da la classa timeout a Cuira, ha dà invista en il context da scola, entant che Benjamin Krexa, schefpsicolog dals Servetschs psichiatrics dal Grischun (PDGR) ha preschentà la vista clinic-psicologica. Prof. dr. Albert Düggeli, prorectur perscrutaziun e svilup, ha moderà e cumplettà la discussiun or da vista scientifica. Las participantas ed ils participants han gì ina viva discussiun ed han debattà tge che resilienza è, co ch’ins po promover ella sistematicamain tar giuvenils, co ch’ils giuvenils sa movan en crisas e tge rolla che la scola, ils geniturs e la societad giogan en quest connex. In punct central è stada la dumonda, nua e co ch’ins sto surpigliar la responsabladad per rinforzar ils giuvenils da maniera persistenta.
Il ciclus d’occurrenzas Café scientific Grischun è in format per promover il dialog tranter perscrutadras e perscrutaders ed in vast public.
Dieta Graubünden forscht 2024
La dieta «Graubünden forscht» promova giuvnas scienziadas e giuvens scienziads dal Grischun ed als dat la pussaivladad da preschentar lur resultats da perscrutaziun a la publicitad e da crear ina rait da contacts. Ils resultats da perscrutaziun ils pli novs e multifars dals champs medischina, Life Science, privels da la natira, pedagogia e cultura èn vegnids preschentads cun questa chaschun. La dieta ha gì lieu ils 8 e 9 da november en il Kongresshaus a Tavau.
Quatter perscrutadras e perscrutaders giuvens (dr. Elisa Désirée Manetti, dr. Andrin Büchler, Karin Viertler e Benjamin Weissing) da las professuras da la SAP dal Grischun han preschentà lur resultats da perscrutaziun per englais u per tudestg avant in public da persunas betg scienziadas. Prof. dr. Matthias Müller e dr. Sog Yee Mok han moderà las sesidas da referats en ils champs scienzas natiralas e furmaziun. La finala èn ils megliers referats e cuntegns scientifics per champ tematic vegnids tschernids d’ina giuria e dal public. La SAP dal Grischun sa legra che ses post-docs, dr. Elisa Manetti e dr. Andrin Büchler, èn vegnids undrads cun il premi per perscrutaders giuvens en il champ furmaziun e scienzas umanas. Elisa Manetti ha preschentà il tema «Orbita: in nov med didactic per l’instrucziun da talian en il chantun Grischun». Andrin Büchler ha preschentà il tema «Il (r) da la Surselva sura: in marcader regiunal e social malempernaivel en il tudestg svizzer?».
Dieta Graubünden forscht 2024
La dieta «Graubünden forscht» promova giuvnas scienziadas e giuvens scienziads dal Grischun ed als dat la pussaivladad da preschentar lur resultats da perscrutaziun a la publicitad e da crear ina rait da contacts. Ils resultats da perscrutaziun ils pli novs e multifars dals champs medischina, Life Science, privels da la natira, pedagogia e cultura èn vegnids preschentads cun questa chaschun. La dieta ha gì lieu ils 8 e 9 da november en il Kongresshaus a Tavau.
Quatter perscrutadras e perscrutaders giuvens (dr. Elisa Désirée Manetti, dr. Andrin Büchler, Karin Viertler e Benjamin Weissing) da las professuras da la SAP dal Grischun han preschentà lur resultats da perscrutaziun per englais u per tudestg avant in public da persunas betg scienziadas. Prof. dr. Matthias Müller e dr. Sog Yee Mok han moderà las sesidas da referats en ils champs scienzas natiralas e furmaziun. La finala èn ils megliers referats e cuntegns scientifics per champ tematic vegnids tschernids d’ina giuria e dal public. La SAP dal Grischun sa legra che ses post-docs, dr. Elisa Manetti e dr. Andrin Büchler, èn vegnids undrads cun il premi per perscrutaders giuvens en il champ furmaziun e scienzas umanas. Elisa Manetti ha preschentà il tema «Orbita: in nov med didactic per l’instrucziun da talian en il chantun Grischun». Andrin Büchler ha preschentà il tema «Il (r) da la Surselva sura: in marcader regiunal e social malempernaivel en il tudestg svizzer?».
FELMAS
L’autoregulaziun è ina cumpetenza-clav che ha in’influenza decisiva per la vita dals uffants. Studis mussan: Tgi ch’emprenda gia baud a controllar ses cumportament e sias emoziuns, ha meglras cumpetenzas socialas e schanzas da furmaziun. Questa controlla intenziunada sa reflectescha en l’autoregulaziun ed en las funcziuns executivas (franar impuls, memoria da lavur e svilup cognitiv).
Il project FELMAS (Förderprogramm für Eltern mit Migrationshintergrund zur Verbesserung der Selbstregulation bei Kindern), finanzià da differentas fundaziuns, ha pudì vegnir terminà cun success il november 2024. La finamira era da promover en FELMAS l’autoregulaziun e las funcziuns executivas tar ils uffants tras ina intervenziun per mammas. Famiglias da derivanza albanaisa, tirca, spagnola e portugaisa han participà al project.
L’intervenziun da FELMAS è s’extendida sur sis emnas. Las mammas èn vegnidas scoladas en trais temas «planisar e definir finamiras», «memorisaziun e concentraziun» e «controllar ils sentiments». Ultra da quai è vegnì sviluppà e translatà material d’emprender multifar per mammas ed uffants (videos didactics e fegls d’exercizi). Emprim material è disponibel sin la pagina d’internet dal project. Ils resultats da l’intervenziun èn allegraivels: Primo èn sa meglieradas tras l’intervenziun las funcziuns executivas dals uffants, secundo è s’augmentada l’autoefficacitad da las mammas da sustegnair l’autoregulaziun da lur uffants. Las mammas taxeschan ils exercizis per l’autoregulaziun sco fitg nizzaivels. Ils resultats èn vegnids preschentads a chaschun da dietas naziunalas. In artitgel vegn inoltrà la fin da l’onn ad ina revista.
FELMAS
L’autoregulaziun è ina cumpetenza-clav che ha in’influenza decisiva per la vita dals uffants. Studis mussan: Tgi ch’emprenda gia baud a controllar ses cumportament e sias emoziuns, ha meglras cumpetenzas socialas e schanzas da furmaziun. Questa controlla intenziunada sa reflectescha en l’autoregulaziun ed en las funcziuns executivas (franar impuls, memoria da lavur e svilup cognitiv).
Il project FELMAS (Förderprogramm für Eltern mit Migrationshintergrund zur Verbesserung der Selbstregulation bei Kindern), finanzià da differentas fundaziuns, ha pudì vegnir terminà cun success il november 2024. La finamira era da promover en FELMAS l’autoregulaziun e las funcziuns executivas tar ils uffants tras ina intervenziun per mammas. Famiglias da derivanza albanaisa, tirca, spagnola e portugaisa han participà al project.
L’intervenziun da FELMAS è s’extendida sur sis emnas. Las mammas èn vegnidas scoladas en trais temas «planisar e definir finamiras», «memorisaziun e concentraziun» e «controllar ils sentiments». Ultra da quai è vegnì sviluppà e translatà material d’emprender multifar per mammas ed uffants (videos didactics e fegls d’exercizi). Emprim material è disponibel sin la pagina d’internet dal project. Ils resultats da l’intervenziun èn allegraivels: Primo èn sa meglieradas tras l’intervenziun las funcziuns executivas dals uffants, secundo è s’augmentada l’autoefficacitad da las mammas da sustegnair l’autoregulaziun da lur uffants. Las mammas taxeschan ils exercizis per l’autoregulaziun sco fitg nizzaivels. Ils resultats èn vegnids preschentads a chaschun da dietas naziunalas. In artitgel vegn inoltrà la fin da l’onn ad ina revista.
Di da l’avegnir 2024
25 mattas e mats han fatg in’experientscha speziala durant il di da l’avegnir dals 14 da november 2024 ch’è gia vegnì realisà per la quattordeschavla giada. L’avantmezdi han els preparà a la SAPGR ina lecziun da matematica ensemen cun las persunas d’instrucziun futuras, ils docents Pascal Lütscher e Dominik Jörg e cun la manadra dal project. Il suentermezdi èn els stads davant ina classa en la scola da la citad da Cuira.
Quest onn è il di da l’avegnir stà sut l’ensaina da la matematica, pia da la scienza dals musters e da las structuras. Las mattas ed ils mats han utilisà in gieu da dats per intermediar da maniera divertenta a las scolaras ed als scolars da la segunda e terza classa che la matematica è dapli che mo quintar. Sin basa da lur enconuschientschas, han els mussà il suentermezdi a las scolaras ed als scolars strategias e barattà experientschas. Els als han mussà che la matematica ans po sustegnair da dar in tip a la casualitad. La manadra da project Lilian Ladner ha manegià en quest connex: «Per nus èsi impurtant ch’ils giuvenils survegnian in’invista en la professiun captivanta da la persuna d’instrucziun e ch’els possian emprender d’enconuscher il studi a la SAP dal Grischun e far emprims contacts cun persunas d’instrucziun futuras. Els emprendan da nossas studentas e da noss students co ch’els pon entusiasmar ils uffants en l’instrucziun. Els planiseschan l’instrucziun fin en ils detagls per che nagut giaja crutsch e che la lecziun haja il dretg ritmus. Els emprendan trics per furmar gruppas, controlleschan il material necessari, emprendan da far stim sin il management dal temp e termineschan la lecziun cun survegnir in feedback – sco ina vaira persuna d’instrucziun.»
Di da l’avegnir 2024
25 mattas e mats han fatg in’experientscha speziala durant il di da l’avegnir dals 14 da november 2024 ch’è gia vegnì realisà per la quattordeschavla giada. L’avantmezdi han els preparà a la SAPGR ina lecziun da matematica ensemen cun las persunas d’instrucziun futuras, ils docents Pascal Lütscher e Dominik Jörg e cun la manadra dal project. Il suentermezdi èn els stads davant ina classa en la scola da la citad da Cuira.
Quest onn è il di da l’avegnir stà sut l’ensaina da la matematica, pia da la scienza dals musters e da las structuras. Las mattas ed ils mats han utilisà in gieu da dats per intermediar da maniera divertenta a las scolaras ed als scolars da la segunda e terza classa che la matematica è dapli che mo quintar. Sin basa da lur enconuschientschas, han els mussà il suentermezdi a las scolaras ed als scolars strategias e barattà experientschas. Els als han mussà che la matematica ans po sustegnair da dar in tip a la casualitad. La manadra da project Lilian Ladner ha manegià en quest connex: «Per nus èsi impurtant ch’ils giuvenils survegnian in’invista en la professiun captivanta da la persuna d’instrucziun e ch’els possian emprender d’enconuscher il studi a la SAP dal Grischun e far emprims contacts cun persunas d’instrucziun futuras. Els emprendan da nossas studentas e da noss students co ch’els pon entusiasmar ils uffants en l’instrucziun. Els planiseschan l’instrucziun fin en ils detagls per che nagut giaja crutsch e che la lecziun haja il dretg ritmus. Els emprendan trics per furmar gruppas, controlleschan il material necessari, emprendan da far stim sin il management dal temp e termineschan la lecziun cun survegnir in feedback – sco ina vaira persuna d’instrucziun.»
Surdada da la clav a la Scola auta da pedagogia dal Grischun
En il rom da la surdada da la clav dals 13 da november 2024 ha il rectur partent, prof. dr. Gian-Paolo Curcio, returnà cun ils pleds da la chanzun dals Beatles «I say goodbye and you say hello» la responsabladad per la SAP dal Grischun al president dal cussegl da la scola auta, dr. Hans Peter Märchy. Quel ha surdà la responsabladad da la SAP dal Grischun cun ils dretgs e las obligaziuns respectivas a ses successur dr. Reto Givel. La presidenta dal Cussegl grond Silvia Hofmann sco er il president da la regenza dr. Jon Domenic Parolini han undrà la saira la lavur prestada da prof. dr. Gian-Paolo Curcio che ha manà la scola auta durant ils ultims 10 onns cun blera passiun ed engaschi. Cun sias ideas e sia forza innovativa ha el furmà l’instituziun a moda decisiva ed ha sviluppà ella ad ina scola auta moderna e cun success.
Musicalmain han ils «Jungvögel» enramà la surdada da la clav cun ina chanzun cumponida aposta per il rectur partent.
Surdada da la clav a la Scola auta da pedagogia dal Grischun
En il rom da la surdada da la clav dals 13 da november 2024 ha il rectur partent, prof. dr. Gian-Paolo Curcio, returnà cun ils pleds da la chanzun dals Beatles «I say goodbye and you say hello» la responsabladad per la SAP dal Grischun al president dal cussegl da la scola auta, dr. Hans Peter Märchy. Quel ha surdà la responsabladad da la SAP dal Grischun cun ils dretgs e las obligaziuns respectivas a ses successur dr. Reto Givel. La presidenta dal Cussegl grond Silvia Hofmann sco er il president da la regenza dr. Jon Domenic Parolini han undrà la saira la lavur prestada da prof. dr. Gian-Paolo Curcio che ha manà la scola auta durant ils ultims 10 onns cun blera passiun ed engaschi. Cun sias ideas e sia forza innovativa ha el furmà l’instituziun a moda decisiva ed ha sviluppà ella ad ina scola auta moderna e cun success.
Musicalmain han ils «Jungvögel» enramà la surdada da la clav cun ina chanzun cumponida aposta per il rectur partent.
PH goes Poetry nr. 8 – art linguistic ch’inspirescha
La concurrenza da scriver «PH goes Poetry» da quest onn è stada sut il motto «Adumbatten», «Vergebens», «Invano». A la concurrenza han pudì sa participar studentas e students ed ex-studentas e students, collavuraturas e collavuraturs da la SAP dal Grischun e da la SAP da Turitg. Ils otg texts da las finalistas e dals finalists èn vegnids preschentads il cumenzament da november al 8. final da Poetry Slam en il Café Schnauz a Turitg.
Ils texts finals èn vegnids tschernids avant en sesidas da giurias a Cuira ed a Turitg. Durant la preschentaziun dals otg texts ha il public pudì sa participar activamain a la concurrenza cun discussiuns animadas e cun la surdada da puncts.
L’emprim plaz è ì a Flurina Kunz, studenta da la SAP da Turitg, cun ses text «S’ sind die kleinen Dinge im Leben» che ha commovì profundamain il public. Il segund plaz è ì a las duas studentas grischunas Alessia Castelli cun «Invano» e Milena Felix cun «Meis maisin da not».
La diversitad linguistica – dal tudestg al talian al rumantsch – ha fatg dal final in eveniment spezial ed ha suttastritgà la singularitad culturala da la concurrenza che vegn realisada en collavuraziun tranter la SAP da Turitg e la SAP dal Grischun. Ina saira che mussa: pleds na ston betg adina vegnir chapids per sviluppar lur forza.
PH goes Poetry nr. 8 – art linguistic ch’inspirescha
La concurrenza da scriver «PH goes Poetry» da quest onn è stada sut il motto «Adumbatten», «Vergebens», «Invano». A la concurrenza han pudì sa participar studentas e students ed ex-studentas e students, collavuraturas e collavuraturs da la SAP dal Grischun e da la SAP da Turitg. Ils otg texts da las finalistas e dals finalists èn vegnids preschentads il cumenzament da november al 8. final da Poetry Slam en il Café Schnauz a Turitg.
Ils texts finals èn vegnids tschernids avant en sesidas da giurias a Cuira ed a Turitg. Durant la preschentaziun dals otg texts ha il public pudì sa participar activamain a la concurrenza cun discussiuns animadas e cun la surdada da puncts.
L’emprim plaz è ì a Flurina Kunz, studenta da la SAP da Turitg, cun ses text «S’ sind die kleinen Dinge im Leben» che ha commovì profundamain il public. Il segund plaz è ì a las duas studentas grischunas Alessia Castelli cun «Invano» e Milena Felix cun «Meis maisin da not».
La diversitad linguistica – dal tudestg al talian al rumantsch – ha fatg dal final in eveniment spezial ed ha suttastritgà la singularitad culturala da la concurrenza che vegn realisada en collavuraziun tranter la SAP da Turitg e la SAP dal Grischun. Ina saira che mussa: pleds na ston betg adina vegnir chapids per sviluppar lur forza.
Orange Days: dis d’acziun cunter la violenza a chasa
En connex cun ils dis d’acziun cunter la violenza a chasa, dals 25 fin ils 27 da november 2024, è la SAP dal Grischun stada illuminada en oransch ensemen cun auters edifizis da Cuira: la staziun da l’auto da posta, la biblioteca da la citad, il Museum d’art dal Grischun, il curtin Villa Planta, il teater Cuira, la Banca Chantunala Grischuna, il Museum retic, la Biblioteca chantunala, la Scola chantunala grischuna, l’edifizi da la regenza, il center administrativ Sinergia, la chasa da scola Quader, la libraria Schuler.
En il chantun Grischun datti numerusas purschidas d’agid per persunas pertutgadas. Il tema central «Vias or da la violenza» duai gidar a far pli enconuschentas questas purschidas ed a las duvrar dapli. Savens taschan las persunas pertutgadas per tema u per vargugna. Era tgi che suppona u observa violenza a chasa sa senta savens pers. Ils dis d’acziun servan sco plattafurma per sensibilisar e per dialogar avertamain.
La violenza a chasa ha bleras fassettas e n’enconuscha nagins cunfins, ni en reguard geografic e cultural ni areguard ils conturns socials, las furmas e la dimensiun. Cumpigliadas èn tut las acziuns da violenza corporala, sexuala, psichica u economica che vegnan avant entaifer la famiglia ubain tranter conjugals u partenarias anteriurs u actuals.
Orange Days: dis d’acziun cunter la violenza a chasa
En connex cun ils dis d’acziun cunter la violenza a chasa, dals 25 fin ils 27 da november 2024, è la SAP dal Grischun stada illuminada en oransch ensemen cun auters edifizis da Cuira: la staziun da l’auto da posta, la biblioteca da la citad, il Museum d’art dal Grischun, il curtin Villa Planta, il teater Cuira, la Banca Chantunala Grischuna, il Museum retic, la Biblioteca chantunala, la Scola chantunala grischuna, l’edifizi da la regenza, il center administrativ Sinergia, la chasa da scola Quader, la libraria Schuler.
En il chantun Grischun datti numerusas purschidas d’agid per persunas pertutgadas. Il tema central «Vias or da la violenza» duai gidar a far pli enconuschentas questas purschidas ed a las duvrar dapli. Savens taschan las persunas pertutgadas per tema u per vargugna. Era tgi che suppona u observa violenza a chasa sa senta savens pers. Ils dis d’acziun servan sco plattafurma per sensibilisar e per dialogar avertamain.
La violenza a chasa ha bleras fassettas e n’enconuscha nagins cunfins, ni en reguard geografic e cultural ni areguard ils conturns socials, las furmas e la dimensiun. Cumpigliadas èn tut las acziuns da violenza corporala, sexuala, psichica u economica che vegnan avant entaifer la famiglia ubain tranter conjugals u partenarias anteriurs u actuals.
First Lego League 2024
Ils 30 da november 2024 ha la Scola auta da pedagogia ensemen cun la Scola auta spezialisada dal Grischun e cun la EMS Schiers organisà per la 16avla giada la concurrenza regiunala da la Challenge League e per la 6. giada l’exposiziun Explore League a la SAP dal Grischun.
Sut il motto da quest onn «SUBMERGED» èn ils teams da la First Lego League s’occupads cun la perscrutaziun da las mars. Ils oceans che han blers misteris e stgazis èn stads en il center dals projects creativs da las giuvnas perscrutadras e dals giuvens perscrutaders. Cun lur ideas e lur engaschi han els contribuì da crear ina meglra chapientscha per il mund sutmarin ed da promover la protecziun. Suenter emnas d’intensivas lavurs da preparaziun vi da lur projects, han ils uffants ed ils giuvenils pudì mussar lur preschentaziuns ad in vast public.
Il suentermezdi èn stads en il center tranter auter ils placats da perscrutaziun ed ils roboters ch’ils nov teams dad Explore han sviluppà sezs. Las preschentaziuns publicas han pussibilità als giasts dad esser al puls dals princips innovativs e da l’entusiassem per la tecnica dals pli giuvens.
Parallelamain èn sa preschentads ils 16 teams da la Challenge League en differentas categorias. Valitadas èn vegnidas lur prestaziuns en ils champs perscrutaziun, valurs da basa e design dal roboter. Las participantas ed ils participants han impressiunà cun lur abilitad d’unir la tecnologia e la lavur da team per sviluppar soluziuns innovativas per las sfidas dal mund sutmarin.
La SAP dal Grischun trenescha il mument trais teams.
First Lego League 2024
Ils 30 da november 2024 ha la Scola auta da pedagogia ensemen cun la Scola auta spezialisada dal Grischun e cun la EMS Schiers organisà per la 16avla giada la concurrenza regiunala da la Challenge League e per la 6. giada l’exposiziun Explore League a la SAP dal Grischun.
Sut il motto da quest onn «SUBMERGED» èn ils teams da la First Lego League s’occupads cun la perscrutaziun da las mars. Ils oceans che han blers misteris e stgazis èn stads en il center dals projects creativs da las giuvnas perscrutadras e dals giuvens perscrutaders. Cun lur ideas e lur engaschi han els contribuì da crear ina meglra chapientscha per il mund sutmarin ed da promover la protecziun. Suenter emnas d’intensivas lavurs da preparaziun vi da lur projects, han ils uffants ed ils giuvenils pudì mussar lur preschentaziuns ad in vast public.
Il suentermezdi èn stads en il center tranter auter ils placats da perscrutaziun ed ils roboters ch’ils nov teams dad Explore han sviluppà sezs. Las preschentaziuns publicas han pussibilità als giasts dad esser al puls dals princips innovativs e da l’entusiassem per la tecnica dals pli giuvens.
Parallelamain èn sa preschentads ils 16 teams da la Challenge League en differentas categorias. Valitadas èn vegnidas lur prestaziuns en ils champs perscrutaziun, valurs da basa e design dal roboter. Las participantas ed ils participants han impressiunà cun lur abilitad d’unir la tecnologia e la lavur da team per sviluppar soluziuns innovativas per las sfidas dal mund sutmarin.
La SAP dal Grischun trenescha il mument trais teams.
Dezember
Dezember
Festivar ensemen advent
La festa d’advent da la SAP dal Grischun da quest onn è stada in chantar communabel cun il motto inuffizial convivenza. Studentas e students ed il persunal han chantà in cun l’auter l’imni da la pasch rumantsch «In siemi» u «Evening Rise» che tracta la convivenza dals quatter elements. L’istorgia da Franz Hohler «Weihnachten – wie es wirklich war» ha raquintà en diversas variantas co che l’uffant Jesus, Maria, ils asens e las armadas celestialas vegnan ensemen. L’istorgia pussibilitescha er ad uffants dad autras culturas in access a Nadal. Suenter han las commembras ed ils commembers da la scola auta fatg in viva ensemen ed han gì la chaschun da sa barattar.
Era quest onn ha la SAP dal Grischun desistì da trametter cartas da Nadal. Empè da quai ha ella sustegnì l’Ovra d’agid per uffants Unicef.
Festivar ensemen advent
La festa d’advent da la SAP dal Grischun da quest onn è stada in chantar communabel cun il motto inuffizial convivenza. Studentas e students ed il persunal han chantà in cun l’auter l’imni da la pasch rumantsch «In siemi» u «Evening Rise» che tracta la convivenza dals quatter elements. L’istorgia da Franz Hohler «Weihnachten – wie es wirklich war» ha raquintà en diversas variantas co che l’uffant Jesus, Maria, ils asens e las armadas celestialas vegnan ensemen. L’istorgia pussibilitescha er ad uffants dad autras culturas in access a Nadal. Suenter han las commembras ed ils commembers da la scola auta fatg in viva ensemen ed han gì la chaschun da sa barattar.
Era quest onn ha la SAP dal Grischun desistì da trametter cartas da Nadal. Empè da quai ha ella sustegnì l’Ovra d’agid per uffants Unicef.
Ulteriurs temas che pudessan interessar Vus
