Prorectorat
Perscrutaziun e svilup
Perscrutadras e perscrutaders da la SAP dal Grischun vegnan percepids adina dapli sin plaun naziunal ed internaziunal e fan entant part da raits professiunalas impurtantas.
Guardond enavos sin l‘onn academic passà vegn visibel che las professuras ed ils projects da perscrutaziun ch’èn situads en il prorectorat sa differenzieschan pli e pli fitg areguard il cuntegn. I va uss, suenter in’emprima fasa d’ina specificaziun tematica, en direcziun d’ina profilaziun dal cuntegn. Quai èn process impurtants, perquai che las enconuschientschas specificas dal rom sa sviluppan vinavant ed a medem temp sa profilescha l’expertisa da las perscrutadras e dals perscrutaders.
Omadus aspects èn sa mussads l’onn passà tranter auter entras il fatg che perscrutadras e perscrutaders da la SAP èn vegnids percepids sin plaun naziunal ed internaziunal ed èn era vegnids tschertgads. Els èn en il fratemp ina part da raits professiunalas, en las qualas ils cuntegns tschernids vegnan discutads a moda interdisciplinara e rendids accessibels ad ulteriuras perscrutaziuns. L’attenziun per las activitads da perscrutaziun è dentant er ida sur il sectur pli stretg da l’uschenumnada cuminanza da scienzas. In grond interess han era mussà represchentantas e represchentants da la direcziun da furmaziun u da la pratica d’instrucziun. Questa attenziun demussa che resultats da perscrutaziun che vegnan da la SAP dal Grischun pon adressar differents champs dal sectur da la furmaziun. Uschia èn els posiziunads bain en il champ da la furmaziun da persunas d’instrucziun. E quai èn pass da perscrutaziun legraivels cun potenzials da svilup empermettents. Quest retgav impurtant è be reussì grazia al grond engaschament da tut las collavuraturas e da tut ils collavuraturs dal project da perscrutaziun e svilup.
Professuras
Scienzas d'educaziun
Tge sfidas chaschunadas da COVID-19 han las scolas en Svizra gì l’onn da scola 2021/2022?
Han experientschas precedentas da las scolas cun emprender a moda digitala gidà da navigar cun success tras la pandemia? Ha la pandemia da COVID-19 chaschunà in stausch da digitalisaziun e mess en moviment uschia midadas persistentas en las scolas? Pon ins constatar en quest connex differenzas tranter las regiuns linguisticas? Cun la perscrutaziun da questas dumondas ha prof. dr. Francesca Suter, manadra da la professura per scienzas d’educaziun, introducì ils emprims pass per il svilup da la professura per scienzas d’educaziun cun accent sin la psicologia pedagogica.
A partir dal schaner 2023 vegn da nov dr. fil. Sog Yee Mok ad engrondir il team sco collavuratura scientifica III. En cooperaziun cun la Scola auta spezialisada da la Svizra dal nordvest vegn ella a sviluppar ed evaluar in program da promoziun per geniturs cun ina biografia da migraziun per meglierar l’autoregulaziun dad uffants. Il team da la professura ha in barat regular cun docentas e docents e collavura tar la concepziun nova da moduls dal nov Plan da studis da basa da la SAP dal Grischun. Per part surpiglia la professura era la responsabladad da tals moduls. Quai permetta dad integrar novas enconuschientschas da la perscrutaziun directamain en la scolaziun. Viceversa daventan uschia era visiblas dumondas tras il barat intensiv cun represchentantas e represchentants da la pratica, dumondas che pon vegnir elavuradas da maniera scientifica. En questa maniera s’inscuntran scienza e pratica al medem nivel a la SAP dal Grischun.
Il Grischun perscrutescha: Premi per prof. dr. Francesca Suter
Prof. Dr. Francesca Suter vegn onurada da l’Academia retica, l’associaziun per la promoziun da la scienza, la perscrutaziun e la furmaziun en il chantun Grischun per la meglra preschentaziun en las scienzas umanas e socialas.
Professuras
Didactica dal rom informatica
Per la professura da didactica dal rom informatica è l’onn 2022 stà caracterisà oravant tut dad in eveniment remartgabel. Prof. dr. Dennis Komm è vegnì nominà professer extraordinari per algoritmus e didactica al Departament d’informatica da la SPF a Turitg, suenter plirs onns d’engaschament constructiv en la didactica d’informatica a la SAP dal Grischun. Anc ina giada al exprimin nus nossas gratulaziuns e giavischain a Dennis Komm bler success e blers projects captivants ed inscunters interessants en sia nova funcziun.
Il focus principal da la professura da didactica dal rom informatica è sta per il 2022 il svilup, l’elavuraziun e la realisaziun da projects da scola e furmaziuns cuntinuadas per persunas d’instrucziun en il sectur da l’informatica senza computer sco era dal programmar e da la robotica. Questas lavurs èn part d’in project entaifer la rait naziunala Furmaziun-MINT 2021-2024 che vegn sustegnì da la Confederaziun en il rom dal program da promoziun da las scolas autas.
La professura da didactica dal rom informatica è sa participada da maniera activa ad in studi davart il pensar algoritmic en scola primara che cumpareglia la promoziun dal pensar algoritmic tras informatica senza computer cun il programmar. Nus engraziain a las persunas d’instrucziun engaschadas da las scolas Barblan, Lachen, Masans, Montalin e Nicolai per lur participaziun cun success.
La professura ha savì scuvrir e render accessibel da maniera ludica ils secrets e las aventuras da l’informatica ensemen cun persunas d’instrucziun da la scola primara dal Grischun dals ciclus 1 e 2 a chaschun da curs da furmaziun cuntinuada bain frequentads.
Professuras
Professura speziala per didactica da plurilinguitad integrada cun accent sin il Rumantsch
La professura sut la direcziun da prof. dr. Rico Cathomas ha passentà in onn intensiv. En preschientscha da cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini è il project da meds d’instrucziun “Mediomatix” per ils idioms vallader, puter, sursilvan e sutsilvan vegnì terminà il schaner. Il medem mais ha Jasmine Dorigo defendì cun success sia dissertaziun – l’emprima en il rom da la professura – a l’Universitad da Friburg.
Il mars èn vegnids validads da maniera empirica ils emprims 200 items dal Certificat Rumantsch. 40 da quels èn vegnids utilisads en il rom d’ina examinaziun dal nivel linguistic interna.
La stad è vegnida publitgada l’emprima grammatica da scola didactisada ed ils meds d’instrucziun per la 2. classa en l’idiom surmiran. Il curs d’introducziun correspundent è vegnì realisà.
L’avust ha cumenzà la collavuraziun cun la SAP da Turitg per ina dumonda d’in project dal Fond naziunal svizzer per la perscrutaziun scientifica (FNS). Sut la direcziun da dr. Susanne Oberholzer è vegnida realisada il settember la dieta da las Alemannas e dals Alemans.
Il semester d’atun ha la professura surpiglià la responsabladad per la nova prelecziun “Lingua e didactica da lingua”.
Sut il lead operativ da la professura han ins pudì surdar l’october en collavuraziun cun il prorectorat furmaziun cuntinuada 26 certificats per il CAS auturas ed auturs da meds d’instrucziun.
Per finir han ins pudì cumenzar il november in project per la realisaziun d’in med d’instrucziun per rumantsch sco segunda lingua u sco lingua estra per giuvenils e persunas creschidas cun sustegn finanzial da l’Uffizi federal da cultura, da la Lia Rumantscha, dal Secretariat da stadi per migraziun e da la SAP dal Grischun.
Professuras
Professura speziala per didactica da plurilinguitad integrada cun accent sin il talian
La professura speziala per DPI cun accent sin il talian sut la direcziun da prof. dr. Vincenzo Todisco ha cuntinuà en differents projects sia perscrutaziun e lavur da svilup en connex cun la didactica da la plurilinguitad. En l’emprim project parzial da QUATTRO, “for LP” èn vegnidas sviluppadas activitads d’instrucziun per la scola primara entaifer la didactica da la plurilinguitad sco era prestadas las lavurs da conceptualisaziun per registrar il profil da cumpetenzas dubel da las persunas d’instrucziun participadas. En il segund project parzial “Tandem” è vegnida realisada ed evaluada in’emprima emprova per in model da cooperaziun tranter docent(a)s e persunas d’instrucziun da la scola primara en la didactica dal rom talian sco lingua estra.
Il volum da raquints sviluppà per l’instrucziun da talian “in dentro e in fuori” è vegnì preschentà a chaschun d’ina dieta spezialisada. Grazia ad in concept da la professura ha la SAP dal Grischun plinavant survegnì l’incumbensa da realisar ina retscha da meds d’instrucziun per talian sco lingua da scola. Las emprimas materialias per la 2. classa primara èn planisadas per l’avust 2024.
En il semester d’atun è vegnì instruì il modul “Didactica integrada da la plurilinguitad” en il rom dal studi da master “Didattica dell’Italiano”. Las studentas ed ils students dal studi da master han apprezià oravant tut la relaziun concreta cun la pratica e la varietad da las tematicas tractadas.
La disseminaziun dals resultats cuntanschids da la perscrutaziun cumpiglia pliras publicaziuns, tranter auter en il volum d’editurs “Sprache und Raum” (Krompák & Todisco 2022) sco era contribuziuns a chaschun da dietas spezialisadas.
Ulteriurs temas che pudessan interessar Vus